Τα αυστηρά μέτρα λιτότητας που έδειξε αποφασισμένη να εφαρμόσει η Ελλάδα για να επιτευχθεί η μείωση του δημοσιονομικού της ελλείμματος από 13.6% σε 3% έως το 2014, καθώς και η συμφωνία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για εξασφάλιση χρηματοδότησης ύψους €110 δις για αποπληρωμή των χρεών της μέσα στα επόμενα δύο – τρία χρόνια, αποτελούν πολύ οδυνηρή επιλογή. Το οικονομικό τίμημα των ρυθμίσεων αυτών είναι βαρύ και η διορθωτική πορεία που έχει επιβληθεί στη χώρα είναι εξαιρετικά κρίσιμη με ευρύτερες επιδράσεις τόσο για την ίδια όσο και για την ευρωζώνη.

Για να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 3% η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να σμικρύνει ουσιαστικά το χάσμα μεταξύ εξόδων και εσόδων. Όσον αφορά τα έξοδα η κυβέρνηση στοχεύει στο πάγωμα ή και τις μειώσεις στις ετήσιες απολαβές και στις συντάξεις στο δημόσιο τομέα και ακόμη στην επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης εργαζομένων, όπως και στη μερική άρση ορισμένων τουλάχιστο περιορισμών σχετικά με την απόλυση κρατικών υπαλλήλων. Στο στόχαστρο έχουν τεθεί κοινωνικές παροχές και αμυντικές δαπάνες. Από την πλευρά των εσόδων η κυβέρνηση αποσκοπεί γενικά στην αύξηση του φόρου προστιθέμενης αξίας από 21% σε 23%, στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και την επιβολή φόρου πάνω σε παράνομες οικοδομές.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα μέτρα θα έχουν άμεσες επιδράσεις πάνω στην όλη οικονομική δραστηριότητα και κατ’ επέκταση στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας. Προβλέψεις για την ελληνική οικονομία από το Economist Intelligence Unit, πριν ακόμη και την πρόσφατη κρίση, προέβλεπαν πραγματική μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 5% κατά το 2010 και μικρότερες μειώσεις κατά το 2011 και 2012. Περαιτέρω μείωση στην οικονομική δραστηριότητα θα προκαλέσει επιπρόσθετη πίεση για μείωση του ΑΕΠ της χώρας, καθιστώντας πιο δύσκολη την εξασφάλιση πρόσθετου χρήματος για κάλυψη των ελλειμμάτων και για σταδιακή αποπληρωμή των δανείων και των υποχρεώσεων της.

Τα μέτρα και η ανεργία ήδη προκαλούν την έντονη αντίδραση των εργατικών συνδικάτων και του κοινού που βλέπουν τα εισοδήματα και τις κατακτήσεις τους να συρρικνώνονται και το βιοτικό τους επίπεδο να πλήττεται και να απειλείται. Όπως εξελίσσονται τα γεγονότα με τις αντιδράσεις αυτές και τις διαφαινόμενες κινητοποιήσεις στις εβδομάδες που διερχόμαστε και πιθανότατα όλο το καλοκαίρι και τους μήνες μετά, η χώρα θα ζήσει συνθήκες εργατικής αναταραχής, που ενδεχόμενα κάποια ακραία στοιχεία θα εκμεταλλευτούν για να οδηγήσουν τη χώρα σε ακυβερνησία και χαώδεις καταστάσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι το Δεκέμβριο του 2008 η οργή του κοινού με την οικονομική κρίση που ξέσπασε, τους κυβερνητικούς χειρισμούς για τις πυρκαγιές των δασών και ο πυροβολισμός νεαρού από την Αστυνομία, προκάλεσαν διαδηλώσεις σε όλη την επικράτεια οδηγώντας στην κατάρρευση της κυβέρνησης Καραμανλή. Η Ελλάδα έχει ιστορικό σε ό,τι αφορά στην πολιτική βία, καθώς και αρκετά μεγάλο βαθμό βίαιης αναρχικής συμπεριφοράς ακόμη και σε πιο μικρής σημασίας γεγονότα. Πόσο μάλλον κάτω από πιο αντιλαϊκές συνθήκες όπως αυτές που διέρχεται σήμερα και που φαίνεται ότι θα ματώνουν τη χώρα για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Τα τελευταία βίαια γεγονότα είναι ίσως προάγγελος για χειρότερα ή παρόμοια περιστατικά που πιθανόν να έπονται, με σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Τέτοιες καταστάσεις θα μπορούσαν να καταστρέψουν την ερχόμενη τουριστική σαιζόν, σ' ένας τομέα που συμβάλει κατά 15-20% στο ΑΕΠ της Χώρας. Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα να ανατραπούν οι προσπάθειες μείωσης του ελλείμματος στην εξέλιξή τους και πιθανότατα να δημιουργηθούν έντονες αμφισβητήσεις για την ικανότητα της Ελλάδας να τηρήσει τις δεσμεύσεις που ανάλαβε. Θα μπορούσε επίσης να βύθιζε και πάλι σε αβεβαιότητα τη χώρα και την ευρωζώνη, όπου άλλες τέσσερις χώρες, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ιρλανδία ζουν τον εφιάλτη παρόμοιας κρίσης, πιθανών εξεγέρσεων και αναταραχών.

Πολιτικά η Ελλάδα θα περιέλθει σε μια κατάσταση μεγαλύτερης εσωστρέφειας με επιδράσεις στη διακυβέρνηση, καθώς και στην εικόνα της στο εξωτερικό και στην ικανότητά της να στηρίξει αποτελεσματικά άλλα εθνικά συμφέροντα στο διεθνή περίγυρο, περιλαμβανομένου και του Κυπριακού. Η πορεία θα μπορούσε ίσως να ήταν λιγότερο κρίσιμη εάν επιτυγχανόταν δίκαιη κατανομή βαρών και ευρύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση στο θέμα αυτό.

06.05.2010