ENGLISH TEXT AT THE END
Του Άριστου Αριστοτέλους
Το αδυσώπητο ερώτημα της ιεράρχησης και κατανομής περιορισμένων εθνικών πόρων σε απεριόριστες χρήσεις και απαιτήσεις, που αντιμετωπίζουν οι χώρες της ΕΕ, καθίσταται ακόμη πιο επώδυνο σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Στην Κύπρο - όπως και σε άλλες χώρες της ΕΕ - η τραγική κατάσταση της οικονομίας και η ανάγκη περισυλλογής πιέζουν αφόρητα τις αμυντικές δαπάνες οι οποίες, πάρα τις αντιλήψεις της κυβέρνησης περί απειλής, προβλέπεται να μειωθούν (σε πραγματικούς όρους) στα επίπεδα του 1988. Αναπόφευκτα θέματα αμυντικής πολιτικής, περιλαμβανομένης και της μείωσης της θητείας, αλλάζουν προτεραιότητα.
Υπό το βάρος της οικονομικών περιορισμών και της ανάγκης διαφύλαξης ή και περαιτέρω ενίσχυσης του κράτους πρόνοιας ( παιδείας, υγείας, συντάξεων, κοινωνικών παροχών κ.λπ) ο τομέας της άμυνας στις ευρωπαϊκές χώρες - ιδίως μετά τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου και την εξάλειψη της «σοβιετικής απειλής» - βρισκόταν συνήθως στο στόχαστρο περικοπών για να μην στερηθούν των πόρων αυτών άλλοι τομείς. Σήμερα με τις φιλελεύθερες αντιλήψεις για περιορισμό ή και τερματισμό του κράτους πρόνοιας, και υπό το φως της κρίσης που διέρχεται η Ευρώπη, οι περικοπές ναι μεν μπορεί να εκτείνονται και στους πιο πάνω τομείς αλλά η άμυνα συνεχίζει να θεωρείται, για το κοινό των ευρωπαϊκών χωρών, προτιμότερος τομέας για περικοπές παρά οι συντάξεις και τα άλλα δημόσια αγαθά.
Ευρώπη, Τουρκία, Ελλάδα
Κατά την περίοδο 2009 – 2012 οι αμυντικές δαπάνες μεταξύ των χωρών μελών του ΝΑΤΟ στο σύνολό τους μειώθηκαν κατά $ 56 δις. Ακόμη ανάμεσα στο σύνολο των χωρών της Ευρώπης οι αμυντικές δαπάνες μειώθηκαν από $303,1 δ., που ήταν το 2011 σε $280,1 δ. το 2012 (IISS). Αξιοσημείωτες είναι οι μειώσεις μεγάλων χωρών όπως της Γερμανίας, από $48,1 δ. σε $40,3 δ. και της Γαλλίας από $53,4 δ. σε $ 48,1 δ. και βέβαια εκείνες των προβληματικών οικονομιών του Νότου όπως της Ιταλίας, από $30,2 δ. σε $23,6 δ., της Ισπανίας από $13,9 σε $11,7 δ και της Πορτογαλίας από $3,6 δ σε $2,5 δ.
Η διαπίστωση αυτή και η παρατεινόμενη κρίσιμη οικονομική κατάσταση , υποδηλοί ότι θα συνεχίσει να είναι εξαιρετικά αδύνατο για τους Ευρωπαίους συμμάχους στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, να εκπληρώσουν συλλογικούς στόχους αμυντικής πολιτικής, που μεταξύ άλλων προϋποθέτουν εξασφάλιση συστημάτων συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης, κατευθυνόμενων βλημάτων ακριβείας, βαρέων μεταγωγικών και αεροσκαφών ανεφοδιασμού στον αέρα.
Εξαίρεση αποτελούν η Βρετανία, όπου οι αμυντικές δαπάνες μεταξύ 2011 και 2012 αυξήθηκαν από $63.5 δ. σε $64 δ., καθώς και η Τουρκία όπου από $14,4 ανήλθαν στα $16,9 δ., προσβλέποντας στη διατήρηση και ενίσχυση της αξιοπιστίας των Ενόπλων Δυνάμεων τους. Πιο αξιόλογο είναι το γεγονός ότι στην Ελλάδα, παρά το τεράστιο οικονομικό πρόβλημα και τις αιματηρές περικοπές του δημοσίου, οι αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν από $6,5 δ. σε $7,6 δ., μεταφέροντας προφανώς μήνυμα ότι η κρίση δεν κάμπτει την αποφασιστικότητα της να υπερασπίσει απειλούμενα εθνικά της συμφέροντα. Οι χώρες αυτές έχουν και το υψηλότερο ποσοστό αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ (Ελλάδα ,2.9%, Η.Β. 2.6% και Τουρκία 2,1%) σε σύγκριση το μέσο όρο του 1.5% των ευρωπαϊκών χωρών.
Κύπρος
Όσον αφορά την Κύπρο, οι εξαιρετικά αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης και οι απαιτούμενες περικοπές στις κρατικές δαπάνες, αναπόφευκτα ασκούν ασφυκτικές πιέσεις στα κονδύλια για την άμυνα, πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο όταν τα τουρκικά στρατεύματα στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού παρουσιάζονται ενισχυμένα ( Ετήσια Έκθεση ΚΥΚΕΣΜΕ, 2013). Το 2013 οι προϋπολογισθείσες δαπάνες για την άμυνα ανέρχονταν συνολικά στα €342.5 εκ. ($466.5 εκ.), εκ των οποίων τα €95 εκ. ( $129.4εκ,)αφορούσαν εξοπλισμούς, όμως το ποσοστό υλοποίησης τους αναμένεται να είναι χαμηλότερο.
Τα αποτελέσματα της οικονομικής περισυλλογής αντανακλώνται επίσης στις προβλεπόμενες αμυντικές δαπάνες των επόμενων τριών χρόνων, που μειώνονται στα €319 εκ το 2014, στα €310.3 εκ. το 2015 και στα €294.2 το 2016, και που σε πραγματικούς όρους (υπολογιζόμενες σε δολάρια ΗΠΑ) είναι χαμηλότερες εκείνων του 1987 – 1988.Τα διλλήματα είναι μεγάλα, γιατί πέραν των διοικητικών και άλλων λειτουργικών εξόδων και του μισθολογίου των στελεχών, που έχει ήδη αποψιλωθεί, οι περικοπές αυτές θα επηρεάσουν αρνητικά τα εξοπλιστικά προγράμματα της Εθνικής Φρουράς. Ήδη για φέτος το σχετικό κονδύλι προβλέπεται να μειωθεί κατά 25.4%, το 2015 κατά 13,5% και το 2016 κατά 27.4%.
Η κατάργηση θέσεων και η μη αντικατάσταση Ακολούθων Άμυνας, η τροποποίηση ασκήσεων για να γίνεται εξοικονόμηση από τη σίτιση εφέδρων και άλλα συναφή μέτρα, προστιθέμενα στις γενικότερες περικοπές στον αμυντικό τομέα, δεν δημιουργούν το αναγκαίο κλίμα για ανάπτυξη των Ενόπλων Δυνάμεων της Δημοκρατίας που είναι κύριος στόχος αμυντικής πολιτικής . Δεν συμβάλουν στην άσκηση αποτελεσματικής αμυντικής διπλωματίας και συμμετοχής σε διεθνείς συναντήσεις και αποστολές. Ούτε και αφήνουν περιθώρια προσδοκίας για μείωση της στρατιωτικής θητείας. Εκτός αν οι αρμόδιες αρχές ιεραρχήσουν διαφορετικά τις οικονομικές και πολιτικές τους προτεραιότητες και διαθέσουν περισσότερους από τους ήδη περιορισμένους πόρους στην άμυνα αντί σε άλλες κοινωφελείς υπηρεσίες του δημόσιου τομέα. Αυτα είναι αδυσώπητα ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν όσοι λαμβάνουν αποφάσεις σε τέτοια ζητήματα εθνικής στρατηγικής.
THE ECONOMIC CRISIS AND ITS IMPACT ON EUROPEAN AND CYPRUS DEFENSE
The relentless question of prioritizing and allocating scarce national resources to unlimited uses and requirements becomes even harder in times of economic crisis. In Cyprus - as in other EU countries - the tragic state of the economy and the need to exit from the crisis, brings unbearable pressure on military spending and is impacting on priorities in the defense field.
Europe
Under the burden of financial constraints and the need to protect or further enhance the welfare state, the defense sector in many European countries - especially after the end of the Cold War - was usually targeted for cuts, so as not to deprive other sectors from these funds.
Today, with the neoliberal ideas of restricting or even terminating the welfare state, and in light of the crisis in Europe, the cuts are extended more drastically than before in other fields of government expenditure. However the defense sector still is for the governments and the European publics a much preferable area than pensions, health education, etc., for such cuts.
Between 2009 - 2012, defense spending among NATO countries as a whole fell by $ 56 bn. Also among the countries of Europe in general, defense spending fell from $ 303.1 bn in 2011 to $ 280.1 bn in 2012 (IISS). Notable reductions were those of big countries like Germany, from $ 48.1bn to $ 40.3 bn and France from $ 53.4 bn to $ 48.1 bn. In those troubled economies at the South like Italy, defense spending was reduced from $ 30.2 bn to $ 23.6 bn., in Spain, from $ 13.9 bn to $ 11.7 bn and in Portugal from $ 3.6 bn to $ 2.5 bn. Under the circumstances, the prolonged critical financial situation in Europe, suggests that it will continue to be an extremely remote possibility for European allies in NATO and the EU to fulfill collective defense policy objectives, which among other things require intelligence, surveillance and reconnaissance assets, precision guided missiles, heavy transport and air refueling aircrafts.
U.K, Turkey and Greece
The United Kingdom, Turkey and Greece are the notable exception. In the U.K. defense spending between 2011 and 2012 increased from $ 63.5 bn to $ 64 bn, and in Turkey it increased from $ 14.4 bn to $ 16.9 bn, aiming at maintaining and enhancing the strength and credibility of their Armed Forces. Even, more remarkable is the fact that in Greece, despite its huge financial trouble and painful cuts, defense spending increased from $ 6.5 bn to $ 7.6 bn. Greece is probably aiming at conveying the message that the crisis does not weaken its determination to defend its national interests from external military threats. Also the three countries have the highest defense spending as a percentage on their Gross Domestic Product (Greece, 2.9 %, UK 2.6 %, Turkey 2.1 %) compared to the average of 1.5 % of the rest of the European countries.
Cyprus
In Cyprus, the extremely negative growth rates of the economy and the severe restrictions imposed by Troika on government spending inevitably exert enormous pressures for drastic reductions in the defense field. This is a particularly difficult decision for the political and military authorities when considering the strength of the Turkish troops in the occupied part of the island (CCSS, Annual Report, 2013). In 2013, the budgeted defense spending totaled to € 342.5 m.( $ 466.5 m.) , of which € 95 m.( $29.4 m.) was allocated for purchasing of arms, equipment and maintenance.
The impact of the economic crisis is also noticeable in the defense budgets for 2014, 2015 and 2016. During the current year defense expenditure is expected to drop to € 319 m., to € 310.3 m. in 2015 and € 294.2m. in 2016 , which in real monetary terms are lower than those of 1987 - 1988. In addition to the administrative and other operating expenses and payroll reductions, the cuts will adversely affect the armament programs of the National Guard. Already the amount allocated in 2014 to this end is by 25.4 % lower than the previous year. In 2015, it will be reduced further by 13.5 % and in 2016 by 27.4%. The cancellations of military related positions and the non-replacement of some posts of Defense Attachés, the modification of military exercises to economize from feeding reservists as well as other related measures taken, added to the overall savings in the defense sector.
Such developments are bound to have a direct impact on priorities and policies in the defense field. Certainly they do not create the appropriate climate for developing and enhancing the Armed Forces’ capabilities that is a declared objective of the country’s defense policy. They affect its defense diplomacy and the effective participation in international meetings and missions. Neither do they leave any room for a possible reduction in the length of military service, by hiring professional soldiers, which was one important item in the government's program.
These are some of the harsh economic and political realities and dilemmas faced by the government in Cyprus and other European countries. They are compelled to reevaluate defense policy priorities and make painful decisions about allocating reduced funds to many different uses.
Dr Aristos Aristotelous