Του Δρος Άριστου Αριστοτέλους *
Το θέμα της φύλαξης ή όχι του ατομικού οπλισμού των εφέδρων στα σπίτια τους, που προκύπτει κάθε φορά που συμβαίνει ένα φονικό περιστατικό με G3, δεν είναι ένα απλό φιλοσοφικό ερώτημα. Είναι ένα ζήτημα που παραπέμπει σε αντιλήψεις περί τουρκικής απειλής, στο δόγμα και οργάνωση της Εθνικής Φρουράς (Ε.Φ.) και σε προβληματισμούς γύρω από τους τρόπους αντιμετώπισης του.
Από το 1974 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ήταν ισχυρή η πεποίθηση ότι στόχος της Τουρκίας είναι η κατάληψη ολόκληρης της Κύπρου μέσω μιας ξαφνικής και σύντομης σε διάρκεια επιχείρησης. Υπό τις συνθήκες και δεδομένης της απουσίας άμυνας σε βάθος, κυρίαρχη θέση στο στρατιωτικό δόγμα της Εθνικής Φρουράς ήταν η όσο το δυνατό άμεση αντίδραση και η μεγαλύτερη καθυστέρηση της τουρκικής προέλασης, μέσω οργανωμένων γραμμών άμυνας, για να δοθεί χρόνος σε τρίτους να παρέμβουν.
Ως γνωστό οι έφεδροι αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» της άμυνας της Κύπρου. Η φύλαξη του ατομικού οπλισμού στα σπίτια τους (γύρω στις 30.000), που ξεκίνησε από την Εθνοφυλακή το 1991, πιστεύεται ότι συνέβαλλε στην ταχύτερη ανάληψη δράσης από την εφεδρεία και στην άμεση προβολή αντίστασης σε εξελισσόμενη τουρκική προέλαση.
Η λογική της καθυστέρησης ισχύει και σήμερα στο ενδεχόμενο τουρκικής προέλασης αλλά αυτό θεωρείται πλέον κάπως ακραίο σενάριο, όχι βέβαια και απίθανο. Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 απομάκρυνε περαιτέρω το ενδεχόμενο ανάληψης τουρκικής επίθεσης για κατάληψη ολόκληρης της Κύπρου. Η επίδειξη εκβιαστικής συμπεριφοράς, η χρησιμοποίηση της πολιτικής της κανονιοφόρου, η δημιουργία μεμονωμένων επεισοδίων από την τουρκική πλευρά ιεραρχούνται ψηλότερα ως πιθανές απειλές παρά η εφ’ όλης της ύλης σύρραξη. Εάν δεν υπήρχε αυτή η εκτίμηση ανάμεσα τουλάχιστο στις δύο τελευταίες κυβερνήσεις ούτε καν θα συζητούσαν μείωση της στρατιωτικής θητείας, με τη σύμφωνη γνώμης της στρατιωτικής ηγεσίας.
Με τα σημερινά δεδομένα απειλής, δεν θα επηρεαζόταν η αποτελεσματικότητα της εφεδρείας αν οι έφεδροι αντί να φέρουν μαζί τους από το σπίτι τα ατομικά τους όπλα, παραλάμβαναν αυτά από τα στρατόπεδά τους σε περίπτωση που ξεδιπλωνόταν σοβαρή στρατιωτική κρίση η οποία θα έφερνε πιο κοντά το ενδεχόμενο τουρκικής προέλασης. Φτάνει να είναι καλά εκπαιδευμένοι από πριν και να υπάρχει ένα οργανωμένο σύστημα να τους υποδεχτεί. Εξάλλου σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα υπάρξουν αρκετές πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές κινήσεις και επαρκής προειδοποιητικός χρόνος για κινητοποίηση των εφέδρων ώστε να βρίσκονται έγκαιρα στις θέσεις τους. Στο Ισραήλ , που τελεί υπό συνεχή απειλή πολέμου και επίσης στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εφεδρεία , απαγορεύεται αυστηρώς δια νόμου η φύλαξη οπλισμού από τους εφέδρους στο σπίτι, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις κατοίκων που βρίσκονται σε πολύ υψηλού κινδύνου περιοχές.
Συνεπώς, με τα σημερινά δεδομένα ο τερματισμός του θεσμού της φύλαξης του ατομικού όπλου των εφέδρων στο σπίτι δεν θα μείωνε την αποτελεσματικότητα και μαχητική ικανότητα της εφεδρείας. Φτάνει να είναι καλά εκπαιδευμένοι, να έχουν ικανοποιητικό χρόνο να παρουσιαστούν για να παραλάβουν τον οπλισμό τους και να πάρουν έγκαιρα τις θέσεις τους. Το πρόβλημα που θα προέκυπτε έχει περισσότερο να κάνει με τις εντυπώσεις που θα δημιουργούσε μια απόφαση για τερματισμό του θεσμού, γιατί θα εξέπεμπε το μήνυμα ότι αφοπλίζεται η Ε.Φ. και εμπεδώνεται ο εφησυχασμό, ενώ συνεχίζει αμείωτη η κατοχή και η ισχυρή τουρκική στρατιωτική παρουσία στο νησί. Ωστόσο, για τη μείωση του ενδεχομένου χρησιμοποίησης φυλασσόμενου στο σπίτι οπλισμού για εγκληματικούς σκοπούς, που απασχολεί την κοινή γνώμη και τους αρμοδίους, θα μπορούσε τουλάχιστο να αποκλεισθεί η φύλαξη πυρομαχικών στο σπίτι ή ακόμη και να περιοριζόταν ταυτόχρονα η κατοχή ατομικών όπλων σε συγκεκριμένα τμήματα «άμεσης δράσης» της εφεδρείας.
( 24.06.2014)
*Τέως Βουλευτής,
Ειδικός σε Θέματα Άμυνας και Στρατηγικής
ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ