ENGLISH TEX AT THE END

Του Δρ. Άριστου Αριστοτέλους

 Η ανατομία πρόσφατων δηλώσεων του ειδικού σύμβουλου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) για την Κύπρο Έσπεν Μπαρθ Άιντε είναι αποκαλυπτική των απόψεων του και των συμβιβασμών που επετεύχθησαν κατά τις διεργασίες επανέναρξης των συνομιλιών στο Κυπριακό. Αναδεικνύει ταυτόχρονα τοποθετήσεις που υποδηλούν την κρισιμότητα του προβλήματος, αλλά και πιθανούς επηρεασμούς στις προσεγγίσεις του αξιωματούχου του διεθνούς οργανισμού.

Είναι καταρχήν φανερό, σε σχέση με την ΑΟΖ, ότι έχουν παγώσει  οι δραστηριότητες της Λευκωσίας και της Άγκυρας γύρω από το ζήτημα αυτό που οδήγησαν στην ένταση και τη διακοπή των συνομιλιών. Δημιουργήθησαν έτσι συνθήκες και χρονικά περιθώρια επανέναρξης και διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο τίποτα το χειροπιαστό  δεν  εγγυάται ότι το πρόβλημα δεν θα προκύψει ξανά και ότι δεν θα συνεχίσει να αποτελεί σημείο τριβής ενόσω παραμένει άλυτο το Κυπριακό. Απλώς η  Κυπριακή Δημοκρατία «για τεχνικούς λόγους», αναφέρει ο  κ. Άιντε, σταματά τις έρευνες (χωρίς να απεμπολεί το δικαίωμα της να τις επαναρχίσει) και η Τουρκία «για πολιτικούς λόγους», δεν επιστρέφει το «Μπαρπαρός» και δεν ανανεώνει τη NAVTEX-  χωρίς δέσμευση ότι  θα σεβαστεί την κυπριακή κυριαρχία στην ΑΟΖ που ήταν όρος της Λευκωσίας για επανέναρξη του διαλόγου. 

Δεδομένου ότι κατά τις διαβουλεύσεις τού δόθηκαν διαβεβαιώσεις ότι μέσα στους επόμενους μήνες του έτους η κάθε μια από τις πλευρές δεν θα προβεί σε προκλητικές ενέργειες για την άλλη στο θέμα ΑΟΖ,  ο Νορβηγός διπλωμάτης φαίνεται να θεωρεί το διάστημα αυτό ως το χρονοδιάγραμμα διεξαγωγής και ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων. Τούτο προκύπτει και από το γεγονός  ότι ενώ, από τη μια, δηλώνει ότι δεν υπάρχει  χρονοδιάγραμμα -  για να ικανοποιήσει ίσως  την ελληνοκυπριακή πλευρά -  από την άλλη,  αναφέρεται σε  συνομιλίες που θα έχουν κατάληξη και θα γίνουν με γρήγορο τρόπο» ( εννοώντας εντός του 2015) ικανοποιώντας προφανώς σχετική απαίτηση της τουρκικής πλευράς. 

Αξιοσημείωτο είναι και το ότι ο κ.  Άιντε  εκφράζει έντονες πεποιθήσεις για αναπόφευκτες επιλογές επίλυσης του προβλήματος στο διάστημα αυτό, λέγοντας ότι: «Παρόλο που τα ΗΕ εργάζονται για τη συνένωση, το Κυπριακό παραμένει ένα ανοιχτό θέμα το οποίο υπάρχουν δύο τρόποι που μπορεί να επιλυθεί, είτε με επανένωση είτε με διαίρεση». Η τοποθέτηση αυτή παραπέμπει μάλλον σε θέση της τουρκικής πλευράς ότι αν δεν βρεθεί σύντομα λύση συνένωσης υπό καθεστώς ομοσπονδίας, όπως  το αντιλαμβάνεται η ίδια, τότε πρέπει να προωθηθεί η διχοτόμηση και η αναγνώριση της «ΤΔΒΚ».  

Τέτοιες  τοποθετήσεις κινδυνεύουν να εκληφθούν, ηθελημένα ή άθελα, ως μορφή πίεσης προς την ελληνοκυπριακή πλευρά για να επιδείξει περαιτέρω διάθεση συμβιβασμού. Θα μπορούσαν ταυτόχρονα να σημαίνουν ότι η τουρκική θέση για διαχωρισμό - εάν δεν επιτευχθεί σύντομα το είδος της ομοσπονδίας που αυτή επιθυμεί -  έχει περάσει και στους κύκλους  των ΗΕ. 

Επιπλέον διερωτάται κανείς, πώς  ο κ. Άιντε είναι τόσο απόλυτος ότι αυτή είναι η τελευταία προσπάθεια και μάλιστα  ότι μόνο αυτές οι δύο λύσεις υπάρχουν; Και η ελληνοκυπριακή πλευρά επιθυμεί επίλυση του προβλήματος, αλλά εάν ένα εκ των δύο μερών δεν συμφωνεί,  είτε με τη μία,  είτε με την άλλη πρόταση, πώς έκαστη των επιλογών αυτών θα είναι λύση αφού το πρόβλημα θα συνεχίσει να υπάρχει και να απασχολεί τη διεθνή κοινότητα;  

Στο χρονικό αυτό διάστημα της διεξαγωγής των συνομιλιών ο κ. Άιντεν βλέπει να υπάρχει και μοναδικό παράθυρο  ευκαιρίας επίλυσης του προβλήματος. Την ευκαιρία αυτή την αποδίδει στα γεωπολιτικά δεδομένα χωρίς όμως να εξηγεί επαρκώς ποια είναι αυτά και πώς επενεργούν τόσο καταλυτικά στην επίλυση του προβλήματος. Ωστόσο, τα δεδομένα αυτά – όποια και αν είναι – δεν μπορεί από μόνα τους  να ενεργήσουν ως ουσιαστικός μοχλός επίλυσης του Κυπριακού. Ο κ. Άιντεν πρέπει να γνωρίζει ότι τα  ενδιαφερόμενα μέρη θα συνυπολογίσουν και συνεκτιμήσουν τα στοιχεία αυτά με πολλούς άλλους αντικειμενικούς  και υποκειμενικούς  παράγοντες  για να  πεισθούν ότι το όφελος μιας προτεινόμενης λύσης είναι μεγαλύτερο από το κόστος της συνέχισης  του προβλήματος. Ασφαλώς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια δίκαιη και λειτουργική λύση ομοσπονδίας θα είναι προς όφελος όλων των Κυπρίων. Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι πώς επιτυγχάνεται αυτό. 

Η ανατομία των δηλώσεων Άιντε αναδεικνύει την κρισιμότητα της κατάστασης στο Κυπριακό και το ακανθώδες πεδίο των διαπραγματεύσεων. Σίγουρα οι θέσεις του είναι προϊόν απόψεων που διαμόρφωσε με τις επαφές και τις μέχρι σήμερα πεποιθήσεις του. Σωστές ή λανθασμένες, προκατειλημμένες ή όχι, οι απόψεις του θα  έχουν τις επιδράσεις τους όχι μόνο στη συμπεριφορά του και στην πορεία των διαπραγματεύσεων,  αλλά και στο ρόλο και την τύχη του ιδίου ως συμβούλου του ΓΓ των ΗΕ στην Κύπρο. 

16/04/2015

ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ENGLISH TEXT

The anatomy of Eide’s statements 

and the resumption of the talks

By  Aristos Aristotelous

The anatomy of recent statements by the special adviser of the UN Secretary-General on Cyprus Espen Barth Eide is very revealing of the views, and the compromises reached in the process of resuming talks on the Cyprus issue. It highlights both the criticality of the problem as well as the possible influences on the approaches of the UN official.

In relation to the Exclusive Economic Zone of Cyprus, it appears that both Nicosia and Ankara have frozen their activities that had led to tension and the breakdown of the talks. Their action created the right conditions and offered breathing space for the negotiations to resume and reach a conclusion the soonest possible said Mr Eide. But nothing concrete can guarantee that the problem will not emerge again; It will thus continue to be a potential source of friction as long as the Cyprus issue remains unresolved. Simply, at this phase, the Cypriot Republic, "for technical reasons", according to Mr. Eide, does not pursue further surveys (reserving its right to resume them it deems necessary).  Turkey, on the other hand, "for political reasons," will not send back "Barbaros" or re-issue the NAVTEX. It made no commitment that it will respect the sovereign rights of Cyprus in its EEZ, as were the terms put forward by Nicosia to return to the negotiation table. 

Apparently, Mr. Eiden was given assurances during his consultations with the interesting parties, that in the coming months, each of the sides will not provoke the other on the issue of Cyprus EEZ. Thus, the Norwegian diplomat considered this period as the time schedule for negotiations. Therefore, although he states that there is no timetable -  satisfying the Greek Cypriot's objections - on the other hand, he refers to talks that will last soon in 2015, appeasing the Turkish side. 

Noteworthy is the fact that Mr. Eiden expresses his strong belief about what he sees as inevitable options to resolve the problem in the current year. He says, "Although the UN is working for the unification of the island, the Cyprus problem remains an open issue." He, therefore, concludes that there are two ways that the problem can be resolved, either by unification or by splitting up.  Such statement coincides with the Turkish position that if a solution is not found soon on the basis of federation, as conceived by Ankara, then partition and recognition of the "TRNC" should follow. 

Such statements however by the UN diplomat, deliberate or not, run the risk to be conceived as a form of pressure on the Greek Cypriot side to exhibit further willingness to compromise. At the same time, Mr. Eide's remarks may mean that the Turkish position for separation - in the absence of an acceptable federal solution to Turkey - has become part of UN thinking on the issue. 

Moreover, one wonders how Mr. Eide can be so absolute in his statement that this is the last attempt to solve the problem and that these are the only two options for a solution.  Certainly, the Greek Cypriot side wants a solution. But if either party does not agree with the one or the other proposal, how can, each of these options,  be a solution if the problem will continue to exist? 

The anatomy of Eide’s statements highlights the critical situation in Cyprus and the thorny problems ahead in the negotiation. Surely his positions on the issue are the product of his beliefs and the views that he formed so far during the contacts he had. True or false, biased or not, his views are bound to have an effect on his behaviour during the course of the negotiations. They will also determine his role and his fate as the advisor to the UN Secretary-General on Cyprus. 

16.04.2015

CYPRUS CENTRE FOR STRATEGIC STUDIES