Ο Έιντεν και ο ασαφής ρόλος των εμπειρογνωμόνων

Του Άριστου Αριστοτέλους

Οι ομάδες εμπειρογνωμόνων που αποφασίστηκε στη Διάσκεψη για την Κύπρο στη Γενεύη την περασμένη εβδομάδα να συσταθούν, μετά την απότομη διακοπή της εξέτασης του θέματος της ασφάλειας και των εγγυήσεων, αρχίσουν σήμερα τις εργασίες τους. Ωστόσο, οι ασάφειες που υπάρχουν όσον αφορά τους σκοπούς της σύστασης τους, το πλαίσιο λειτουργίας τους, το ρόλο και τους όρους εντολής τους, δεν πείθουν ότι σε αυτή τη φάση έχουν κάτι το πραγματικά ουσιαστικό να προσφέρουν εκτός του να διατηρήσουν το μομέντουμ της συνέχισης των διεργασιών γύρω από το θέμα αυτό.
Λέχθηκε μεταξύ άλλων ότι αποστολή των ομάδων αυτών είναι να καταγράψουν τις θέσεις και απόψεις των αντιπάλων πλευρών επί των ζητημάτων της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Όμως δεν είναι δυνατό να μην έχει ήδη γίνει αυτό από τον ίδιο τον ειδικό αντιπρόσωπο του Γ.Γ. του ΟΗΕ κ. Έσπεν Μπαρθ Έιντεν, με τις συχνές προσωπικές επαφές του στα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Αθήνα, στην Άγκυρα και τις Βρυξέλλες και ασφαλώς σε συνομιλίες του με τους Βρετανούς, τους Αμερικάνους, τους Ρώσους και άλλους. Θα ήταν απίθανο ο κ. Έιντεν να μην έχει ακόμη κάνει ασκήσεις επί χάρτου με τους συνεργάτες και συμβούλους του για τετραγωνισμό του κύκλου των διαμετρικά αντίθετων απόψεων ή την εξεύρεση κάποιου κοινού εδάφους. Αλλά και τα ίδια τα εμπλεκόμενα μέρη γνωρίζουν πολύ καλά ο ένας τις θέσεις του άλλου, κυρίως από τις μεταξύ τους επαφές ( Τσίπρας – Ερντογάν, Κοτζιας – Τσαβούσογλου, Αναστασιάδης – Ακιντζί) όσον και μέσω άλλων. Εξάλλου οι θέσεις τους επαναλήφθηκαν και στη διάρκεια της Διάσκεψης και είναι καταγραμμένες στα πρακτικά.
Συνεπώς, τι επιπλέον θα προσθέσουν οι εμπειρογνώμονες με το να καταγράψουν τις θέσεις αυτές, εκτός από το ότι θα τις περιλάβουν σε ένα κοινό έγγραφο το οποίο θα δοθεί στους πολιτικούς ηγέτες των αντιπροσωπειών; Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν τίποτε περισσότερο από επανάληψη των θέσεων και των γνωστών «κόκκινων γραμμών» των ηγετών, εκτός αν διατυπωθούν πρόσθετοι όροι και απαιτήσεις όπως έκαμε ο Τούρκος ΥΠΕΞ κατά τη Διάσκεψη στη Γενεύη.
Σε τελική ανάλυση όμως η ουσία είναι τι συγκλήσεις μπορεί να γίνουν για να βρεθεί κοινό έδαφος μεταξύ των άμεσα ενδιαφερομένων μερών, οι οποίες να ικανοποιούν όλες τις πλευρές, τετραγωνίζοντας τον κύκλο των αντίθετων τοποθετήσεων τους; Αυτό είναι ζήτημα εθνικής πολιτικής και στρατηγικής. Δεν είναι δουλειά των τεχνοκρατών αλλά έργο των πολιτικών για να αποφασίσουν, αναλαμβάνοντας και το κόστος των τυχόν υποχωρήσεων ή συμβιβασμών. Οι τεχνοκράτες θα κληθούν απλώς να εκφράσουν άποψη ή να προτείνουν λύσεις σε τυχόν τεχνικά προβλήματα που προκύπτουν από τα συμφωνηθέντα.
Στο μεταξύ θα ήταν παράδοξο αν ο κ. Έιντε δεν έχει ασχοληθεί, υπό μορφή υπόθεσης εργασίας, με σενάρια συμβιβασμού των μερών. Πρέπει λογικά να έχει ήδη κάνει διάφορες σκέψεις στο μυαλό του. Γνωρίζει όμως ότι είναι πολύ λεπτό και επικίνδυνο θέμα για τον ίδιο και τον ΟΗΕ αλλά και για την όλη διαδικασία να τις παραθέσει γραπτώς στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων. Οπότε, εάν είναι ορθή αυτή η διάγνωση, ο Έιντε θα προτιμούσε να περνά τα μηνύματα του, διατυπώνοντας προσεχτικά τις σκέψεις του στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ίσως υπό μορφή ερωτήσεων ή αποριών, στην προσπάθεια εξεύρεσης κοινής βάσης επίλυσης της διαφοράς, χωρίς να κινδυνεύει να παρεξηγηθεί ότι παίρνει θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς.

 18.01.2017