ΚΥΠΡΙΑΚΟ 2015 -2018 : ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΚΑΙ ΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΟΤΖΙΑ

Του Άριστου Αριστοτέλους

Πρώην Βουλευτή, Ειδικού σε θέματα Άμυνας και Στρατηγικής

Τα κείμενα του τέως Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας κ. Νίκου Κοτζιά,  που περιλαμβάνονται σε ειδική έκδοση του ομώνυμου Υπουργείου με τίτλο «ΚΥΠΡΟΣ 2015 – 2018»,  αφορούν μια περίοδο  κατά την οποία προτάθηκαν περισσότερο από προηγουμένως τα θέματα ασφάλειας  και εγγυήσεων στο Κυπριακό. Κριτικότερη  ανάγνωση του πονήματος υποδηλοί πως ορισμένα  σημεία,  όπως αυτά που επιλεκτικά αναλύονται πιο κάτω, χρήζουν περαιτέρω διευκρινήσεων και απαντήσεων.

Από τεχνικής άποψης θα μπορούσαν να λεχθούν τα εξής: Αντί εισαγωγής ο Έλληνας πολιτικός κάνει ένα μικρό πρόλογο. Παραθέτει κατόπιν σειρά κειμένων του με  συνεντεύξεις, ομιλίες,  επιστολές και έγγραφα  που αφορούν εν μέρει ή εξολοκλήρου το θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, καθώς και σχετικό παράρτημα. Μέσα από τα κείμενα είναι εμφανής η πεποίθηση του ότι το Κυπριακό στη «διεθνή του πτυχή» «είναι καθαρά πρόβλημα εισβολής και κατοχής». Για να απαλλαγή η Κύπρος από τα δεσμά αυτά, υποδεικνύει,  πρέπει να τεθούν ως προτεραιότητα προς συζήτηση και επίλυση τα θέματα ασφάλειας, επεμβατικών δικαιωμάτων και απόσυρσης των τουρκικών στρατευμάτων.

Πέραν τούτων δεν είναι ευκρινές τι  επιζητεί να επιτύχει με την έκδοση αυτή ο κ. Κοτζιάς. Ούτε παραθέτει,  ως λογικά θα ανέμενε κανείς,  διαπιστώσεις και συμπεράσματα από την τριετή εμπειρία των προσπαθειών και των ανεπιτυχών διαπραγματεύσεων των θεμάτων αυτών. Ούτε και προβαίνει σε εισηγήσεις.   

Στα κείμενα επικρατεί ο πολιτικός Κοτζιάς παρά ο ακαδημαϊκός, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις εγκαταλείπεται και  η πολιτική του μετριοπάθεια. Ενοχλημένος από κριτικές και συμπεριφορές  ατόμων και συνόλων στην ελληνική και ελληνοκυπριακή πλευρά,  που δεν κατονομάζει, προβαίνει σε χαρακτηρισμούς αποκαλώντας τους  «νεοραγιάδες»  ή  «εφιάλτες». Υπονοεί ότι είναι δωσίλογοι γιατί πιστεύει πως θα αποδέχονταν κάποιας μορφής επεμβατικών δικαιωμάτων και παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στο νησί. Μπλέκει όμως το εγκώμιο του τότε Κύπριου συνάδελφου του κ. Κασουλίδη ο οποίος το 2004 είχε συγκατατεθεί με τέτοιες διευθετήσεις αποδεχόμενος το σχέδιο Ανάν

Επί της ουσίας, όλα σχεδόν τα κείμενα – με εξαίρεση τα παραρτήματα -  είναι επαναλαμβανόμενα γνωστών μας θέσεων, όπως: Καθόλου εγγυήσεις, καθόλου στρατεύματα, ημερομηνίες αποχώρησης τους στο πρότυπο της απόσυρσης των σοβιετικών από το Βερολίνο το 1990, υπογραφή Συμφώνου Φιλίας με την Κυπριακή Δημοκρατία, εφαρμογή του Κοινοτικού Κεκτημένου, ύπαρξη μηχανισμού παρακολούθησης, δημιουργία  αστυνομικών  δυνάμεων στις αντίστοιχες συνιστώσες πολιτείες, καθώς και διεθνούς αστυνομικής δύναμης για ομοσπονδιακές υποθέσεις.

Σε ξεχωριστό  κείμενο αναλύει το σκεπτικό του επί των ανωτέρω θεμάτων το οποίο αν και μεστό, σε αρκετά σημεία είναι πολύ γενικό και περισσότερο φιλολογικό. Σε άλλο μέρος  παραθέτει τα λιτά έγγραφα που κατάθεσε η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή πλευρά για τα θέματα της ασφάλειας,  των εγγυήσεων και της παρουσίας τουρκικών στρατευμάτων. Περιέργως δεν πράττει το ίδιο με τις εκτενείς προτάσεις του προέδρου Αναστασιάδη – απλώς κατά διαστήματα κάνει κάποια αποσπασματική αναφορά.

Παρατηρούνται ωσαύτως και τα εξής: Κάθε φορά που ο κ. Κοτζιάς αναφέρεται στα κατοχικά στρατεύματα στην Κύπρο παραθέτει και ένα διαφορετικό αριθμό στρατιωτών. Το φαινόμενο αυτό ωστόσο δεν βοηθά την εικόνα της ελληνικής πλευράς,  της οποίας οι αρμόδιες υπηρεσίες έπρεπε να γνωρίζουν με αρκετή ακρίβεια τα στρατιωτικά δεδομένα στο νησί και να είχε  ενημερωθεί σχετικά ο κ. Κοτζιάς.

Επίσης με τη συνεχή  αναφορά ότι η Κύπρος πρέπει  να γίνει «κανονικό κράτος» (σε περίπτωση λύσης} και ειδικά ο τρόπος που διατυπώνεται αυτό,  κινδυνεύει  να εδραιωθεί η εικόνα ότι όντως σήμερα είναι ένα λειψό κρατίδιο που δεν μπορεί να  το παίρνουν στα σοβαρά.

Τέλος, διάφορες δηλώσεις και επιστολές του κ. Κοτζιά καταμαρτυρούν το πόσο έντονα επικριτικός είναι του ρόλου του ειδικού αντιπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ κ. Άιντε. Είναι καυστικός με την παραδοχή του κ. Τσαβούσογλου προς αυτόν περί τουρκικής πρόθεσης διατήρησης επεμβατικών δικαιωμάτων σε ολόκληρη την Κύπρο αλλά και ήπιος με την αμφιλεγόμενη στάση των Βρετανών στο Κραν Μοντανά. Εκθιάζει από τη μια τον ΥΠΕΞ του Η.Β για τη βοηθητική του στάση για τη δική μας πλευρά και από την άλλη  κατηγορεί  τον ΑΝΥΠΕΞ, που τον αντικατέστησε στο ελβετικό θέρετρο, για υπονομευτική συμπεριφορά λες και στο Λονδίνο άλλη πολιτική ακολουθεί ο ένας και άλλη ο άλλος. Δεν γνωρίζει άραγε ο Έλληνας υπουργός τη πάγια - "διπλοπρόσωπη" - συμπεριφορά της χώρας αυτής στο Κύπριακό; Επίσης ενώ είναι επαινετικός του Τουρκοκύπριου ηγέτη κ. Ακιντζί, γιατί λέει  τον θεωρεί πως ενεργεί σαν Κύπριος, από την άλλη τον φέρνει σε δύσκολη θέση απέναντι στην Άγκυρα, όταν δημοσίως τον καλεί «να μην ενδώσει» σε αυτή.

Καταλήγοντας διερωτάται κανείς,  δεδομένης της αμετακίνητης στάσης της Τουρκίας σε προτάσεις για μηδέν στρατεύματα, μηδέν εγγυήσεις, τι ουσιαστικό έχει να προτείνει ο τέως Υπουργός για να ξεπεραστεί το πρόβλημα αυτό; Ο κ. Κοτζιάς, γενικά μιλώντας, υπογραμμίζει στα κείμενα του ότι  «ρεαλιστικά,  για να βρεθεί λύση, θα  πρέπει να υπάρξει συμβιβασμός». Το καυτό ερώτημα όμως είναι, με ποιες συμβιβαστικές τουρκικές θέσεις στο θέμα της ασφάλειας, των εγγυήσεων και της παρουσίας ξένων στρατευμάτων θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτός ο συμβιβασμός για να είναι αποδεκτός;  

Αν αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί, τότε τι χειροπιαστό εισηγείται για να αποφευχθεί η άγονη επανάληψη γνωστών απόψεων και συμπεριφορών αμφοτέρων των πλευρών σε ένα νέο κύκλο συνομιλιών; Τι προτείνει για να αντιμετωπιστεί αξιόπιστα και αποτελεσματικά η στρατιωτική απειλή κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο κίνδυνος οριστικής διχοτόμηση και πλήρους τουρκοποίησης των κατεχομένων; Απάντηση στα ερωτήματα αυτά ίσως να έκανε και το περιεχόμενο του υπό αναφορά βιβλίου του κ. Κοτζιά εξαιρετικά πιο χρήσιμο, εποικοδομητικό και ενδιαφέρον.

12.02.2019