Η τουρκική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα»:

 Στόχοι, μηνύματα και στρατηγικές προεκτάσεις

Του Δρ. Άριστου Αριστοτέλους

Πρώην Βουλευτή, Ειδικού σε Θέματα Άμυνας και Στρατηγικής

Οι στόχοι της τουρκικής άσκησης «Γαλάζια Πατρίδα» που βασιλά μόλις ξεκινά είναι πολλαπλοί. Εκτός από επιχειρησιακοί, εκπέμπουν επιλεκτικά μηνύματα κατά της Κύπρου και της Ελλάδας - στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο -   προβάλλοντας την Τουρκία ως Μπαμπούλας της περιοχής, με στρατηγικές φιλοδοξίες πέραν από αυτή.

Βέβαια θα ήταν γελοιότητα η Άγκυρα με τη χρησιμοποίηση τέτοιου όγκου αεροναυτικών και άλλων στρατιωτικών δυνάμεων  στην άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» - όπως φημολογείται -  να επιδιώκει μόνο να τρομάξει τη μικρή Κυπριακή Δημοκρατία και τους προγραμματισμούς της στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη (ΑΟΖ). Οι αναλογίες και τα μεγέθη,  ιδίως στον αέρα και τη θάλασσα είναι γνωστές όπως και η τουρκική στρατιωτική υπεροχή.

Από την άλλη, το πραγματικά ευαίσθητο σημείο της Ελλάδας απέναντι στην Τουρκία είναι η Κύπρος, ένεκα γεωγραφικών δεδομένων. Παρά ταύτα και παρόλο που  τέτοιες τουρκικές ενέργειες θέτουν σε  εγρήγορση τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, δεν κατατρομοκρατούν  την Αθήνα ούτε στο  Αιγαίο ούτε  στον ευρύτερο ελληνοτουρκικό χώρο. Η σύγκριση εδώ δεν είναι τόσο καλή για την Τουρκία,  ενώ σε κάποιους τομείς στο Ναυτικό και την Αεροπορία μειονεκτεί έναντι της Ελλάδας. Γνωρίζει δε πως το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης είναι απρόβλεπτο και το τίμημα τεράστιο.

Πέραν τούτων, η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» περιλαμβάνει τη Μαύρη Θάλασσα, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Όμως η Άγκυρα επιμελώς  αποφεύγει αναφορές που θα θεωρούνταν άμεση  πρόκληση ή απειλή από άλλες χώρες της περιοχής. Και τούτο παρά το γεγονός ότι - άσχετα με τις πρόσφατες σχετικά καλές σχέσεις τους -  πάγιος γεωπολιτικός αντίπαλος της Τουρκίας στην περιοχή είναι  η ισχυρή Ρωσία, της οποίας την απειλητική ανάσα στη Μαύρη Θάλασσα, την αισθάνεται πιο κοντά  μετά  την ρωσική κατάληψη της Κριμαίας και την ενίσχυση του στόλου της εκεί.

Επίσης στην Ανατολική Μεσόγειο εκτός από τους παλληκαρισμούς της απέναντι στην Κύπρο, η Τουρκία δεν μπορεί να κάνει το ίδιο με άλλες τοπικές δυνάμεις όπως η Αίγυπτο και το Ισραήλ. Παρά την αντιπάθεια του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν προς τις δύο χώρες, η Άγκυρα δεν έχει τόσο ζωτικές εθνικές διαφορές με αυτές  - εκτός από έμμεσες τριβές στα θέματα ΑΟΖ - αλλά ούτε και διαθέτει τις στρατιωτικές ικανότητες που θα καθιστούσαν τυχόν απειλές  εναντίον τους αξιόπιστες και σοβαρές.

Ασφαλώς ο κύριος σκοπός της άσκησης είναι η εκγύμναση των Τριών Όπλων,  σε συνδυασμένες επιχειρήσεις. Είναι η δοκιμασία των συστημάτων Διοίκηση και Ελέγχου, η εκπαίδευση και ο συντονισμός των δυνάμεων αυτών, που μετά τις εκκαθαρίσεις στελεχών από τον Ερντογάν το 2016,  σημειώθηκαν σοβαρά οργανωτικά και επιχειρησιακά κενά.

Ταυτόχρονα δεν πρέπει να υποτιμάται το τουρκικό ενδιαφέρον στην Ανατολική Μεσογείου όπου αναμένεται να γίνεται ολοένα και πιο διεκδικητική επί των θαλάσσιων πόρων και ειδικά της κυπριακής ΑΟΖ. Ούτε και το ότι έχει βλέψεις  να διαδραματίζει  κυρίαρχο ρόλο στην περιοχή αλλά και να  ασκεί επιρροής πέραν από αυτή. Η βάση στο Κατάρ και στη Σομαλία είναι ενδεικτικά των προθέσεων και φιλοδοξιών της Τουρκίας.

Με το  «κόνσεπτ» περί «γαλάζιας πατρίδας» η Τουρκία διαμηνύει τη  σπουδαιότητα που αποδίδει στη θάλασσα ως αναπόσπαστο μέρος της επικράτειας της και των συμφερόντων της. Αυτό υπογραμμίζεται και με την άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» αλλά και με το στρατιωτικό  σχεδιασμό, τα εξοπλιστικά προγράμματα, τη πολεμική βιομηχανία και τα ναυπηγία που έχουν αναπτυχθεί με κρατική αρωγή για να καταστήσουν σύμφωνα με το Τούρκο Πρόεδρο τη χώρα του πολύ πιο ισχυρή και αυτάρκη αμυντικά .

Ιδιαίτερα στο Ναυτικό η Τουρκία έχει επιδοθεί στην παραγωγή, κορβέτων, υποβρυχίων και τον Απρίλιο του 2021 αναμένεται να ναυπηγήσει το πρώτο της ελαφρύ αεροπλανοφόρο, δημιουργώντας προϋποθέσεις όχι απλώς για περαιτέρω ενίσχυση της ναυτικής υπεροχής της, αλλά και των διεκδικήσεων της και της ικανότητας της για προβολή ισχύος πέραν από την περιοχή.

Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να παραμείνει θεατής  των εξελίξεων αυτών ούτε και να επιτρέψει να ανατραπούν οι ισορροπίες ιδιαίτερα στον ελληνοτουρκικό χώρο, γιατί θα κινδυνεύει να εξαναγκαστεί σε εθνικές εκπτώσεις και συμβιβασμούς. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δώσει η Αθήνα όχι τόσο στην ποσοτική ενίσχυσή όσο στην τεχνολογική αναβάθμιση των δυνάμεων της αποκτώντας  συγκριτικό πλεονέκτημα σε αυτό τον καθοριστικό τομέα έναντι της άλλης πλευράς.

Η δε Κύπρος  κακώς άφησε τον αμυντικό τομέα να φθίνει σε απαράδεκτα επίπεδα. Όπως επανειλημμένα έχουμε τονίσει, πέραν των προσπαθειών εξασφάλισης διεθνούς υποστήριξης και αναζήτησης λύσης του Κυπριακού, μια ισχυρή άμυνα έστω και μικρή αλλά αποτελεσματική, σε συνδυασμό με μια πολύ πιο ισχυρή Ελλάδα στρατιωτικά,  αποτελούν σοβαρά υπολογίσιμο αποτρεπτικό παράγοντα προστασίας της Δημοκρατίας και ενισχυτικό των προοπτικών επιβίωσης της.

25/2/2019