Σεμινάριο υπό τον τίτλο «Προοπτικές για την Περιφερειακή Ασφάλεια στην Ανατολική  Μεσόγειο : Συνέπειες για Κύπρο και το Ισραήλ» πραγματοποιήθηκε χθες Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2016 από το Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. 

Κύριοι ομιλητές στην εκδήλωση ήταν η  Αντισυνταγματάρχης (έφεδρος) Αβιτάλ Λεΐμποβιτς , Διευθύντρια του  Γραφείου της   Αμερικανοεβραϊκής Επιτροπής στο Ισραήλ και ο Γιώργος Κέντας, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου. Εισαγωγικές παρατηρήσεις έκαμε ο Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ανδρέας Θεοφάνους. Χαιρετισμό απεύθυνε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης. Του σεμιναρίου προήδρευσε ο Μιχάλης Κοντός συνεργάτης του Τμήματος. 

Ανδρέας Θεοφάνους 

Ο Ανδρέας Θεοφάνους  αναφέρθηκε στην ιστορική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου που τελευταία καθίσταται ακόμη πιο σημαντική. Χαρακτήρισε τη ταραχώδη κατάσταση που επικρατεί σήμερα ως αποτυχία όχι μόνο των χωρών καθ’ εαυτό της περιοχής αλλά και εξωτερικών δυνάμεων όπως των ΗΠΑ, ένεκα της αποχώρησης της από γενικά από τη Μέσα Ανατολή,  καθώς και της Ε.Ε. της οποίας η στάση περιγράφεται απλώς ως «πολιτική στο χαρτί».  Αναφέρθηκε σε προσπάθειες αναπροσαρμογής συνόρων, στην άνοδο του Ισλαμικού Κράτους της Συρίας και του Ιράκ (IKΣΙ), τη κατάρρευση του καθεστώτος στο Ιράκ και τη Συρία, τη διεκδικητική στάση της Τουρκίας και τη πρόσφατη συμφωνία του Ιράν με τη Δύση που εκτιμά ότι θα έχει θετικά αποτελέσματα στην περιοχή, σε αντίθεση με το τι άλλοι νομίζουν.

Νίκος Χριστοδουλίδης 

Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος καλωσόρισε την Αβιτάλ Λεΐμποβιτς στην Κύπρο και αναφέρθηκε στο ρόλο της ιδίας και του Γραφείου της Αμερικανοεβραϊκής Επιτροπής στο Ισραήλ όσον αφορά την προστασία των δημοκρατικών αξιών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,  καθώς και στη στήριξη που παρέχει προς την Κύπρο.   Η επίσκεψη, είπε, πραγματοποιείται σε μια περίοδο ενίσχυσης των σχέσεων Κύπρου και Ισραήλ - που μοιράζονται κοινές αρχές και αξίες -  ανταλλαγής συναντήσεων υψηλού επιπέδου και ανοίγματος καναλιών επικοινωνίας και συνεργασίας. Τόνισε πως η Κύπρος για το Ισραήλ είναι ένας σταθερός και προβλέψιμος εταίρος και ότι οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν κοινές απειλές. Έχουν και οι δύο ενδιαφέρον για κοινές προσπάθειες για σταθεροποίηση της περιοχής, ενίσχυσης  της περιφερειακής συνεργασίας  (π.χ. Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ) και αντιμετώπισης των προκλήσεων κατά της ασφάλειας από εξτρεμιστές. Είναι μια συνεργασία μεταξύ τους ανεξάρτητα από τις συνεργασία τους με οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η δημοκρατικοποίηση στην περιοχή θα συμβάλει στην ασφάλεια και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Τέλος κάλεσε το ελληνικό και εβραϊκό λόμπυ να προωθήσουν τη λύση του Κυπριακού σαν η καλύτερη συμβολή στην σταθερότητα και ειρήνη στην περιοχή.  

Αβιτάλ Λεΐμποβιτς 

 Η Αβιτάλ Λεΐμποβιτς καταπιάστηκε με το θέμα των προκλήσεων για το Ισραήλ σε  μία μεταβαλλόμενη Μέση Ανατολή. Αναφέρθηκε στις απειλές και προκλήσεις στην περιοχή από την οπτική γωνία του Ισραήλ, τις οποίες βλέπει να προέρχονται από διάφορές κατευθύνσεις. Στα σύνορα με τη Συρία περιέγραψε μια σειρά από περιστατικών που σημειώθηκαν όπως εκτοξεύσεις βλημάτων,  πυροβολισμούς  κατά στόχων στο Ισραήλ, καθώς και άλλες προκλήσεις και εντάσεις κατά μήκος των συνόρων. Διαπιστώνεται επίσης ανάφερε παρουσία Ιρανών γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά για τις προθέσεις τους και επιβάλλει στο Ισραήλ να αλλάξει την τακτική του για την αντιμετώπιση τους. 

 Έκαμε εκτεταμένη αναφορά στη Χεζμπολάχ και στη σχέση της με το Ιράν,  καθώς και στη αποφασιστική υποστήριξη που αυτή προσφέρει στο καθεστώς  Μπασάρ αλ –Άσαντ  στη Συρία. Την ίδια ώρα, είπε, η οργάνωση αυτή με την εμπλοκή της στις επιχειρήσεις στην περιοχή αποκτά εμπειρίες και εκπαιδεύεται σε μορφές πολέμου που δεν γνώριζε προηγουμένως. Οπότε, συμπεραίνει,  εάν υπάρξει ένας νέος πόλεμος με το Ισραήλ η Χεζμπολάχ δεν θα είναι η ίδια όπως προηγουμένως ( θα είναι πιο εμπειροπόλεμη σε ορθόδοξες πολεμικές επιχειρήσεις), αλλά θα είναι και τραυματισμένη από τις απώλειες και το κόστος της σημερινής της δράσης στο Συριακό. Η οργάνωση αυτή, είπε, γνωρίζει επίσης ότι το αδύνατο σημείο του Ισραήλ είναι οι πολίτες της και εξέφρασε ανησυχία σε περίπτωση που ο οπλισμός της Συρίας περιέλθει στα χέρια της. 

Επεσήμανε ότι ένεκα των κυρώσεων  που ίσχυαν κατά του Ιράν η Χεζμπολάχ αναζητούσε άλλες πηγές χρηματοδότησης της καταφεύγοντας στο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών. 

Αναφέρθηκε επίσης σε προκλήσεις από την κατεύθυνση της Αιγύπτου και σε διάφορα επεισόδια που κατά καιρούς δημιουργούνται στην περιοχή του Σινά, καθώς και στην αναβίωση της δράση του ΙΚΣΙ εκεί. Υπογράμμισε τη προσπάθεια της αιγυπτιακής κυβέρνησης και του στρατού της να αντιμετωπίσουν αυτές τις εξελίξεις, να διατηρήσουν τις συμφωνίες με το Ισραήλ όπως και τη σταθερότητα στη χώρα και την γύρω περιοχή.  Όσον αφορά τη Χαμάς είναι αποδυναμωμένη- είπε - μετά που έχει εκδιωχθεί από τη Δαμασκό.  

Από την άλλη, υπέδειξε, η Γάζα προβάλλει διάφορες απειλές. Ανάφερε ότι ενώ η Αίγυπτος  και η  Νορβηγία είχαν διοργανώσει ειδικό συνέδριο για εξεύρεση χρημάτων για την ανοικοδόμηση της Γάζας, ένα μέρος από αυτά αντί οι Παλαιστίνιοι να τα χρησιμοποιήσουν για το σκοπό αυτό τα διέθεσαν για εξοπλισμούς. 

 Η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη, είπε. Η Χαμάς δεν έχει καταθέσει τα όπλα. Οι υπόγειες σήραγγες  για την διενέργεια επιθέσεων κατά ισραηλινών στόχων αποτελούν διαρκή απειλή κατά της ασφάλειας του Ισραήλ και πηγή ανησυχία των κατοίκων. Αναφέρθηκε σε κύμα παλαιστινιακών επιθέσεων κατά Ισραηλινών πολιτών με μαχαίρι ή με αυτοκίνητο που αποτελούν συχνό θέμα της ειδησεογραφίας τελευταία. 

«Τι με ανησυχεί α είναι το πάγωμα της ειρηνευτικής διαδικασίας με τους Παλαιστινίους» και η παρουσία Ιρανών σε σύνορα με το Ισραήλ, κατέληξε η κα Λεΐμποβιτς.

Γώργος Κέντας 

Ο Γιώργος Κέντας παρουσίασε το θέμα «Κύπρος και ανησυχίες ασφάλειας» . Η Κύπρος, υπέδειξε,  διακατέχεται από υποκειμενικές αλλά και ουσιαστικές ανησυχίες όσον αφορά την ασφάλεια της. Αναφέρθηκε στην παρουσία των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων στην Κύπρο, στην επιθετική τους διάταξη και τη σε βάρος της αναλογίας 3 : 1. 

Έκαμε εκτενή αναφορά στις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και συγκεκριμένα στην κυπριακή ΑΟΖ. Η περιοχή, ανάφερε, σήμερα φαίνεται εντελώς διαφορετική από ό, τι ήταν πριν έξι χρόνια. Υπέδειξε ότι αντί να έχουμε μια νέα ζώνη σύγκρουσης στην περιοχή θα μπορούσε να δημιουργήσουμε μια ζώνη ειρήνης και σταθερότητας. 

Για να προωθηθεί η ειρήνη στην περιοχή πρέπει όχι μόνο η συνέργεια να είναι προσωπική αλλά κάθε χώρα να θέσει αυτό ως προτεραιότητα. 

Η Κύπρος παραδοσιακά επικέντρωνε το ενδιαφέρον της στο Κυπριακό και αργότερα στην ένταξη στην Ε.Ε ως μέσω ασφάλειας και επίλυσης του πολιτικού της  προβλήματος. Ωστόσο είναι αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι θα έχει οποιαδήποτε εγγύηση για την ασφάλεια του στην Ε.Ε. 

Η Κύπρος τώρα αναγνωρίζει ότι το  πεπρωμένο της είναι η γεωγραφία της. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι υπήρξε ανησυχία για την κατάσταση στην Κύπρο και από γειτονικές χώρες, καθώς και αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις προοπτικές και τις ρυθμίσεις ασφάλειας στο νησί. 

Η θέση που θέλω να αναδείξω, είπε, είναι ότι η Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε νεκρή ζώνη, όπου η δράση των κρατικών και μη κρατικών δρώντων θα περιοριζόταν στην ίδια τη χώρα τους και να δεν θα επεκτεινόταν στο θαλάσσιο χώρο. 

 Είπε ότι η Κύπρος έχει επενδύσει σε χώρες της περιοχής, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα το Λίβανο όπου παρέχει βοήθεια στις ένοπλες του δυνάμεις. 

Έθεσε το ερώτημα αν η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει εταίρο παροχής ασφάλειας στην περιοχή και απάντησε καταφατικά. Για το σκοπό αυτό μπορεί να συνεργαστεί με περιφερειακούς εταίρους με κοινά συμφέροντα: Να κρατήσουν μη κρατικούς δρώντες εκτός της θαλάσσιας περιοχής.  Τα κράτη στην περιοχή πρέπει να καταλάβουν ότι η Τουρκία είναι δημιουργός προβλημάτων,  δεδομένων των διεκδικήσεων της στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου την οποία βασικά έχει βλέψεις να θέσει υπό τον έλεγχο της.  

Εδώ υπάρχει κοινό συμφέρον με τις άλλες χώρες στην περιοχή  για να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές διεκδικήσεις. Είναι λάθος,  υπογράμμισε,  η κυπριακή κυβέρνηση να χρησιμοποιεί το θέμα των υδρογονανθράκων σαν κίνητρο για την Τουρκία για να συνεργαστεί στην επίλυση του Κυπριακού. Αυτό, είπε,  δεν είναι τίποτε περισσότερο από κατευνασμό της Άγκυρας και δεν είναι το σωστό χαρτί. 

Επεσήμανε επίσης ότι έστω και αν αποκατασταθούν οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ αυτές δεν θα είναι οι ίδιες όπως πριν. 

Η Κύπρος πρέπει είτε η ίδια είτε σε συνεργασία με άλλες χώρες, να αναπτύξει τις δυνατότητες της να προστατεύσει τη περιοχή και τις πηγές ενέργειας που διαθέτει στην Ανατολική Μεσόγειο. Τέλος εισηγήθηκε την εκπόνηση σχεδίου Β για αντιμετώπιση της κατάστασης σε περίπτωση αποτυχίας των προσπαθειών εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό.

Πηγή: Κυπριακό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών

11.02.2016