CCSS

Οι Kύπριες γυναίκες στρατιώτες:  

πολίτες δεύτερης κατηγορίας

  Δρ. Στρατής Ανδρέας Ευθυμίου*

 Ο τρόπος πρόσληψης γυναικών, πρώτη φορά, ως επαγγελματιών στρατιωτών στην Εθνική Φρουρά εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς για το μέλλον. Το 50% των νεοπροσληφθέντων Συμβασιούχων Οπλιτών είναι γυναίκες, οι οποίες αναλαμβάνουν καθήκοντα την 4η Οκτωβρίου 2017. Τώρα πια θα έχουν και οι γυναίκες δικαίωμα συμμετοχής στον διαγωνισμό Πρόσληψης Συμβασιούχων Οπλιτών (ΣΥΟΠ). Αυτή είναι η πρώτη φορά που δίνεται στις γυναίκες η δυνατότητα να υπηρετήσουν στην Εθνική Φρουρά ως στρατιώτες, με αποτέλεσμα να εισάγονται περίπου 300 γυναίκες επαγγελματίες στρατιώτες. Έπειτα από αυτή την πρώτη εισδοχή, οι γυναίκες θα αποτελούν το 10% των ΣΥΟΠ (Καλατζής, M. 2017). Το ερώτημα που εγείρεται είναι γιατί τώρα και όχι από την αρχή της διαδικασίας πρόσληψης Συμβασιούχων Οπλιτών, δηλαδή από τις προσλήψεις του 2016; Μήπως η Εθνική Φρουρά δε θεωρεί ίσες τις γυναίκες με τους άντρες κατατάσσοντας τον γυναικείο πληθυσμό σε δεύτερη θέση;  

   Το θέμα εν προκειμένω είναι ότι, η έννοια της ισότητας περισσότερο υποτιμάται παρά προωθείται, με τον πρόχειρο, μικροπολιτικής λογικής τρόπο πρόσληψης καθώς δεν λαμβάνεται υπόψιν ούτε σε στοιχειώδες επίπεδο ο δύσκολος και λεπτός σχεδιασμός πολιτικής, τον οποίο απαιτεί η πρόσληψη γυναικών στον στρατό.

Η πρόσληψη αποσιωπά τα προβλήματα από την ένταξη γυναικών στους στρατούς της Δύσης

 Στην Ευρώπη, ιστορικά, οι χώρες, έχουν υιοθετήσει διαφορετικές πολιτικές που περιορίζουν τη συμμετοχή των γυναικών στις εθνικές ένοπλες δυνάμεις. Το ουσιώδες ζήτημα που ανακύπτει  είναι κατά πόσο οι γυναίκες θα έπρεπε να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν αναλαμβάνοντας μαχητικούς ρόλους σε ένοπλες συγκρούσεις. Από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι περισσότερες χώρες έχουν επιτρέψει στις γυναίκες να συμμετέχουν σε ορισμένες στρατιωτικές δραστηριότητες, αλλά μόνο αυτές που δεν περιλαμβάνουν άμεση επίθεση εναντίον του «εχθρού». Λέγετε ότι, η Γαλλία έχει σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών ως στρατιωτικού προσωπικού στην Ευρώπη (FrenchMinistryofDefense, 2011). Παρόλα αυτά, οι γυναίκες απαγορεύεται μέχρι σήμερα να συμμετάσχουν στις μονάδες μάχης ή ακόμα και στα υποβρύχια του γαλλικού ναυτικού (NATO, 2017). Η Δανία, μια χώρα γνωστή ως πρωτοπόρα στο ζήτημα της ισότητας των φύλων, είχε επιτρέψει τη συμμετοχή των γυναικών στις ένοπλες δυνάμεις ήδη από το 1934. Ωστόσο, μόνο το 1978 επιτράπηκε στις γυναίκες να προσληφθούν σε όλες τις μονάδες των ενόπλων δυνάμεων της Δανίας. Οι δοκιμές μάχης, στη δεκαετία του ογδόντα εστίασαν στην εξερεύνηση των δυνατοτήτων των γυναικών στη μάχη (NATO, 2017B).   

Επιπλέον, ο αμερικανικός στρατός αποτελεί το πιο πολύτιμο παράδειγμα που μπορούμε να αντλήσουμε λόγω των πολλών σοβαρών προσπαθειών που έχει καταβάλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων που προέκυψαν από την ένταξη γυναικών στον στρατό. Η εμπειρία του αμερικανικού στρατού με τα δύο φύλα μετράει κάποιες εκατοντάδες χρόνια. Οι γυναίκες μέλη της υπηρεσίας ήταν παρούσες στα αμερικανικά στρατεύματα από τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας, αποκτώντας όμως το επίσημο «status» τους μόνο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η αργή διαδικασία ολοκλήρωσης έχει επιταχυνθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια (PlaniolA., April 2016).  

Πριν από δύο χρόνια, τον Δεκέμβριο του 2015, ο Ash Carter, υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, προέβη στην ανακοίνωση ότι όλες οι στρατιωτικές θέσεις θα είναι ανοιχτές στις γυναίκες χωρίς εξαίρεση. Αυτή η ανακοίνωση προηγήθηκε της δήλωσης του 2013 ότι υπάρχει πρόθεση να αρθούν όλα οι περιορισμοί που εμποδίζουν την πλήρη ενσωμάτωση των γυναικών στις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν μονάδες μάχης (PlaniolA., April 2016). 

 Επρόκειτο για μια δύσκολη διαδικασία που παρουσίασε πολλά προβλήματα τόσο για τον θεσμό όσο και για τις γυναίκες τις ίδιες. Ορισμένα από αυτά αναλύονται στη συνέχεια. Η μακρόχρονη διαδικασία, λοιπόν, διεξαγόταν σε διαδοχικές φάσεις, καθώς καταβαλλόταν προσπάθεια να βρεθούν λύσεις στα διάφορα κρίσιμα ζητήματα ένταξης των γυναικών στον στρατό. 

Η ξαφνική, επομένως, και απροσχεδίαστη ένταξη των γυναικών στην κυπριακή Εθνική Φρουρά προκαλεί βάσιμους προβληματισμούς και ανησυχίες, πολλώ δε μάλλον που η ένταξή τους γίνεται σε έναν θεσμό που αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα. Όπως σημείωσε η Ετήσια Έκθεση του Κυπριακού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών 2017:  «Η πιθανολογούμενη πρόσληψη γυναικών οπλιτών, στην παρούσα φάση, θα περιπλέξει περαιτέρω την ήδη προβληματική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί»  (CyprusCentreforStrategicStudies, 2017).

Οι κύπριες γυναίκες στρατιώτες: πολίτες δεύτερης κατηγορίας 

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να εξεταστεί η ετεροχρονισμένη πρόβλεψη πρόσληψης γυναικών. Σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, γιατί δεν προσελήφθησαν εξαρχής οι γυναίκες, όπως οι άντρες; Εάν, δηλαδή, για το Υπουργείο Άμυνας τα δύο φύλα είναι ίσα, τότε, πριν καν προκηρύξει τις θέσεις οπλιτών πέρσι, θα έπρεπε να είχε μεριμνήσει ώστε να δοθούν ίσες ευκαιρίες σε αμφότερα τα φύλα. Άλλωστε στην Εθνική Φρουρά υπηρετούν γυναίκες υπαξιωματικοί/ αξιωματικοί εδώ και πολλά χρόνια, οπότε γιατί οι γυναίκες στρατιώτες να τίθενται σε δεύτερη μοίρα, μετά τους άντρες; 

Φυσικά, το ζήτημα της ισότητας που θίγεται στην προκειμένη περίπτωση είναι σοβαρό, αφενός επειδή αφορά κρατικό θεσμό, αφετέρου διότι ενδέχεται να παραπλανηθεί η κοινή γνώμη με την τωρινή πρόσληψη γυναικών, ενδεχόμενο που εξετάζεται στη συνέχεια. Η πρόβλεψη θέσεων για γυναίκες επαγγελματίες οπλίτες μόνο κατά τη δεύτερη φάση προκήρυξης ανάλογων θέσεων συνιστά διάκριση σε βάρος των γυναικών που αντιμετωπίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Το θέμα εν προκειμένω είναι ότι, ιστορικά, οι γυναίκες χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν σοβαρά ζητήματα κατά τη διεκδίκηση της ένταξής τους σε διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας, καθώς και να αγωνιστούν για αυτή, δεδομένου ότι θεωρήθηκαν το δεύτερο φύλο. Επομένως, ποιος ο λόγος να προσληφθούν τώρα από την κυπριακή Εθνική Φρουρά και όχι εξαρχής;

Υπάρχει πρόθεση να καλύψουν οι γυναίκες 

την ατυχή πολιτική συμβασιούχων 

Η υφιστάμενη διαδικασία μείωσηs της θητείας και η πρόσληψη επαγγελματιών στρατιωτών όχι μόνο δεν αναβαθμίζει την Εθνική Φρουρά, χωρίς να επιλύει τα προβλήματά της, αλλά και οξύνει τις χρόνιες παθογένειες διογκώνοντάς τες (Αριστοτέλους, A. 2017; Efthymiou, S. 2017). Αποδείχθηκε ότι η πολιτική της κυβέρνησης, ως προς την πρόσληψη συμβασιούχων, δεν είναι τόσο ελκυστική στους συμβασιούχους που προσελήφθησαν πέρσι, ώστε να θελήσουν να παραμείνουν στο σώμα. Κρίθηκε λανθασμένα, ότι χρειάζονται μόνο 3.000 συμβασιούχοι οπλίτες, ενώ στην πραγματικότητα απαιτούνται περισσότεροι από 6000 (για περαιτέρω ανάλυση βλ.: Αριστοτέλους, A. 2017; Αριστοτέλους, A. 2016). H μείωση της θητείας στην Εθνική Φρουρά έχει γίνει: «χωρίς την εκ των προτέρων εξασφάλιση των αναγκαίων εξισορροπητικών ρυθμίσεων σε ανθρώπινο δυναμικό», (CyprusCentreforStrategicStudies, 2017).  

Επιπροσθέτως, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι πέρσι το Υπουργείο Άμυνας είχε βιαστεί να ανακοινώσει ότι ήταν μεγάλο το ενδιαφέρον για τις θέσεις των επαγγελματιών στρατιωτών. Δε λήφθηκε υπόψιν όμως το πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται και το ενδεχόμενο πολλοί, παρά την οικονομική κρίση, να θελήσουν να φύγουν μόλις έρθουν αντιμέτωποι με την πραγματική κατάσταση του θεσμού (Efthymiou, S. 2017B). Κατ’ επέκταση, σημαντικός αριθμός ΣΥΟΠ παραιτήθηκαν. 

Αναλυτικότερα, κατά τον πρώτο διαγωνισμό πέρασαν με επιτυχία τις διαδικασίες 3.667 άτομα. Μετά την επιλογή 3000 από αυτούς, περίπου 408 δεν αποδέχθηκαν τη θέση. Από τους 667 που ανήκαν στον κατάλογο των επιλαχόντων, απέμειναν περίπου 150, καθώς οι υπόλοιποι κλήθηκαν να αντικαταστήσουν όσους δεν υπέγραψαν τις συμβάσεις που τους δόθηκαν (Κυπριανού, Ν. 2016; Καλατζής, Μ. 2017A). Εξαιτίας της συρρίκνωσης του αριθμού επιλαχόντων, δημιουργήθηκε νέος κατάλογος υποψηφίων ενόψει των ανανεώσεων των συμβολαίων (Καλατζής, Μ. 2017A), αλλά και για να καλυφθούν τα κενά που προέκυψαν από τις μαζικές παραιτήσεις που ακολούθησαν. Σε διάστημα μόλις λίγων μηνών υπηρεσίας, τον Φεβρουάριο του 2017, οι ΣΥΟΠ διαμαρτυρήθηκαν επίσημα, με επιστολή τους προς τον Υπουργό Άμυνας και στελέχη του Γ.Ε.Ε.Φ, για τον αριθμό υπηρεσιών που καλούνται να εκτελέσουν μηνιαίως, καθώς και για την ασυνέπεια μεταξύ των όρων των συμβολαίων τους και τις πραγματικές συνθήκες εργασίας. Συγκεκριμένα, κατέληξαν ότι:  “Με απογοήτευση καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι θεσμός των 3000 συμβασιούχων οπλιτών έχει αποτύχει παταγωδώς.” (Sigmalive, 2017).  

   Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2017, χρειάστηκε να προσληφθούν περίπου 600 για να αντικαταστήσουν αυτούς που παραιτήθηκαν. Συμπερασματικά, το 14% δε συγκατατέθηκε να υπογράψει το συμβόλαιο που του δόθηκε, ενώ το 20% όταν βίωσε τις συνέπειές του παραιτήθηκε αμέσως. Το 34% των υποψηφίων που επιλέχθηκαν από το Υπουργείο Άμυνας κατέδειξε, έμπρακτα και με τίμημα τη θέση εργασίας που ανέλαβε, τα βαθιά προβλήματα που προκύπτουν από τον πρόχειρο και μικροπολιτικής λογικής τρόπο πρόσληψης Συμβασιούχων Οπλιτών. 

Έτσι, τώρα εμφανίζεται ως από μηχανής θεός η προκήρυξη πρόσληψης και γυναικών στην Εθνική Φρουρά. Φέτος θα προσληφθούν 600 ΣΥΟΠ για να πληρωθεί το κενό που δημιουργήθηκε, ενώ οι μισές προβλέπεται να είναι γυναίκες (Καλατζης, M., 2017).  Φαίνεται ότι η πρόσληψη ίσου αριθμού γυναικών και ανδρών, σε ποσοστό 50-50, γίνεται για να δοθεί η εντύπωση ότι ο θεσμός των Συμβασιούχων Οπλιτών σέβεται την ισότητα των φύλων. Στην πραγματικότητα, όμως, απώτερο σκοπό της πρόσληψης αποτελεί η κάλυψη της προχειρότητας με την οποία προσέλαβαν τους επαγγελματίες οπλίτες, εξευτελίζοντας ουσιαστικά την έννοια της ισότητας, αφού οι γυναίκες αντιμετωπίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Οι διαστάσεις του θέματος ωστόσο είναι ευρύτερες, αφού με την ισχύουσα διαδικασία παραγνωρίζεται ότι η ένταξη των γυναικών έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τους στρατούς ανά την υφήλιο, οι οποίοι αντιμετωπίζουν μία πληθώρα προβλημάτων, πολλά από τα οποία παραμένουν μέχρι σήμερα άλυτα. Στις 4 Οκτωβρίου θα ξεκινήσει η εκπαίδευσή των γυναικών στρατιωτών στην Εθνική Φρουρά, η οποία θα διαρκέσει 9 εβδομάδες καθώς δεν έχουν καμία στρατιωτική εμπειρία. Οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης θα εκτελούν νυκτερινές ασκήσεις και σκοπιές (Καλατζής, M., 2017), γεγονός που εμπνέει ανησυχία ως προς το τι θα αντιμετωπίσουν οι γυναίκες αυτές λόγω της ανεπαρκούς πολιτικής, όπως διαγράφεται στη συνέχεια.

Θέματα ένταξης των γυναικών στον στρατό 

Το ουσιαστικότερο θέμα σχετικά με την προσπάθεια ένταξης γυναικών σε στρατιωτικές δυνάμεις είναι ότι ο στρατός ως θεσμός έχει αρσενική ποιότητα, από τον οποίο οι γυναίκες έχουν κατά κύριο λόγο αποκλειστεί (Cock, 1989; Winslow, 2010). Επομένως, αποδεχόμενος τις γυναίκες, ο θεσμός χρήζει μετασχηματισμού· μια διαδικασία που έχει παρουσιάσει καίρια προβλήματα: 

(1) Η βαθιά διάκριση σε βάρος των γυναικών στον στρατιωτικό χώρο εργασίας (Miller, 1998; Rogan, 1981) είναι ένα ζήτημα που ακόμη ταλαιπωρεί τους στρατούς ανά τον κόσμο, ενώ γίνονται πολλές προσπάθειες από συγκεκριμένους στρατούς για να βρεθούν λύσεις.  

(2) Ο φόβος αλλαγής της συμπεριφοράς των ανδρών στρατιωτώνσε κατάσταση πολέμου, οι οποίοι λόγω της πατριαρχικής κουλτούρας είναι πιθανό να προτιμήσουν να υπερασπιστούν τις γυναίκες παρά να πολεμήσουν την ώρα της μάχης (Parker, K., 2012), έχει περιπλέξει τη διαδικασία ένταξης. Το άλυτο θέμα της διάκρισης απέναντι στις γυναίκες στον χώρο δεν επέτρεψε να αντιμετωπιστούν αυτοί οι φόβοι. Δε δόθηκε, δηλαδή, εκτεταμέναστις γυναίκες η ευκαιρία να πάρουν μέρος σε μάχες, καθώς τους ανατίθενται συνήθως περιορισμένα καθήκοντα. 

(3) Την ανάθεση περιορισμένων καθηκόντων στις γυναίκες που τις καθιστούν στρατιώτες δεύτερης κατηγορίας (Carreiras, 2013). Αυτό το θέμα έχει απασχολήσει εξελιγμένους στρατούς, όπως των Η.Π.Α. και της Μ. Βρετανίας (KamarckK., 2016;PlaniolA., 2016; EllenB., 2014). Ο τότε υπουργός Άμυνας της Αγγλίας, Φίλιπ Χάμμοντ, δήλωσε μόλις το 2014 ότι πρώτη φορά οι γυναίκες στον βρετανικό στρατό θα είναι σε θέση να υπηρετήσουν σε άμεση μάχη. Παρά την πρόθεση να εξισορροπηθεί η κατάσταση μεταξύ των δύο φύλων, ασκήθηκε κριτική στους τρόπους με τους οποίους τέθηκε σε εφαρμογή αυτή η πολιτική  (EllenB., 2014) γεγονός που μαρτυρεί πόσο δύσκολη παραμένει μέχρι σήμερα η κατάσταση σε στρατούς που θεωρούνται πρότυπα.  

(4) Η σεξουαλική βία σε βάρος των γυναικών από τους άνδρες συναδέλφους τους έχει προκαλέσει αξιοσημείωτο αριθμό βιασμών, αλλά και εσωτερικά προβλήματα στον θεσμό του στρατού. Το αμερικανικό Πεντάγωνο είχε ανακοινώσει από τη δεκαετία του ‘90 ότι το 64% των γυναικών, αλλά μόνο το 17% των ανδρών είχαν βιώσει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στη δουλειά, σύμφωνα με έρευνα σε 38.000 στρατιώτες, άνδρες και γυναίκες (Seattletimes, 1990). Η λύση του προβλήματος σε έναν κατεξοχήν πατριαρχικό, ανδρικό θεσμό είναι δύσκολο να βρεθεί. Μάλιστα, μόλις το 2011 το Γραφείο Λογοδοσίας της Κυβέρνησης των ΗΠΑ (U.S. GovernmentAccountabilityOffice), κατόπιν έρευνας, επέκρινε το Υπουργείο Άμυνας ότι μόνο 4 από τα 82 μέλη της υπηρεσίας που δήλωσαν ότι παρενοχλήθηκαν σεξουαλικά το προηγούμενο έτος το ανέφεραν επίσημα, επειδή πιστεύουν ότι η αναφορά τους δε θα τύχει κατάλληλης αντιμετώπισης (Cbsnews, 2011). 

Επιπρόσθετα θέματα για τις γυναίκες στην Κυπριακή Εθνική Φρουρά 

Δυστυχώς, τα προαναφερθείσα προβλήματα είναι απλώς ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί στους ανά τον κόσμο στρατούς εξαιτίας της ένταξης των γυναικών στον στρατό. Στην Εθνική Φρουρά, όμως, θα παρουσιαστούν περαιτέρω προβλήματα λόγω του ότι: 

1. Σε μεταπολεμικές συνθήκες, όπως αυτή στην Κύπρο, ο στρατός απαιτείται να παραμείνει ιδιαίτερα έτοιμος επιχειρησιακά ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στις εσωτερικές δυναμικές του στρατεύματος με αποτέλεσμα να διογκώνονται τα οποιαδήποτε προβλήματα μπορεί να παρουσιάσουν οι εσωτερικές αλλαγές. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα διεθνώς αναγνωρισμένα ζητήματα που έχουν προκύψει από την ένταξη των γυναικών στον στρατό όχι μόνο πιθανότατα δε θα αντιμετωπιστούν άμεσα, αλλά θα παραμεριστούν ή θα συγκαλυφθούν. Δεδομένης, μάλιστα, της πίεσης που ασκείται στην πολιτική και τη φυσική ηγεσία του στρατού μιας διαιρεμένης χώρας, πρέπει να συνυπολογιστεί και η επιπρόσθετη δυσκολία λειτουργίας για τον θεσμό αλλά και για το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, με τη εισδοχή ΣΥΟΠ, η οποία τώρα πρόκειται να συμπεριλάβει και τις γυναίκες. 

1. Στο μεταπολεμικό πλαίσιο, η Εθνική Φρουρά αναπτύχθηκε ως ένας ιδιαίτερα ανδρικός και ανδροκρατούμενος στρατός (Efthymiou, 2016; 2014; 2011), γεγονός που εκθέτει πιο έντονα τις νεοεντασσόμενες γυναίκες στους κινδύνους και τα προβλήματα της πατριαρχικής ανδρικής κουλτούρας του στρατού.

2. Η Εθνική Φρουρά έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν ιδιαιτέρα ανεπαρκώς το θέμα της ένταξης των γυναικών υπαξιωματικών / αξιωματικών στην Εθνική Φρουρά, αναθέτοντάς τους, τελικά, γραμματειακές και διοικητικές θέσεις σε διάφορα γραφεία. Το θέμα, δηλαδή, της διάκρισης φύλου για τις γυναίκες υπαξιωματικούς/ αξιωματικούς στον στρατό ως χώρο εργασίας δεν έχει αντιμετωπιστεί ούτε καν συζητηθεί σοβαρά, ενώ σε αυτό το σύστημα θα ενταχθούν και οι γυναίκες στρατιώτες.

3. Η Εθνική Φρουρά έχει υποστεί σημαντική φθορά τα τελευταία χρόνια. Κατ’ επέκταση, η καθεαυτήν απαιτητική διαδικασία ένταξης γυναικών στον στρατό θα λάβει χώρα σε έναν θεσμό ο οποίος διαβρώνεται.

4. Η πολιτική της μείωσης της θητείας / πρόσληψης επαγγελματιών έγινε με ιδιαίτερο αντιεπαγγελματισμό (Αριστοτέλους, A. 2016; 2016a; 2016b; Efthymiou 2017) επιφέροντας εκτενέστερη διάβρωση των εσωτερικών δομών. Η πολιτική αυτή τώρα περιλαμβάνει και την πρόσληψη γυναικών εγείροντας προβληματισμούς αναφορικά με το πώς θα αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που θα παρουσιαστούν. 

    

   Συμπεράσματα 

   Η ισχύουσα πολιτική εισδοχής γυναικών Συμβασιούχων Οπλιτών αποσκοπεί στο να συγκαλύψει την προχειρότητα με την οποία προσλήφθηκαν οι άντρες πέρσι, χωρίς καν να έχει γίνει σοβαρή προσπάθεια πρώτα να: 

• βελτιωθεί η αδύναμη πολιτική με την οποία προσλήφθηκαν οι ΣΥΟΠ. 
• βελτιωθεί η κατάσταση με τις γυναίκες υπαξιωματικούς / αξιωματικούς.  
• ληφθούν υπόψιν τα σοβαρά προβλήματα ένταξης γυναικών στρατιωτών σε στρατούς του εξωτερικού. 

Εν κατακλείδι, η χρησιμοποίηση των γυναικών ως πολιτών δεύτερης κατηγορίας αποβλέπει στην κάλυψη της πρόχειρης ατυχούς πολιτικής με την οποία προσλήφθηκαν οι επαγγελματίες στρατιώτες πέρσι. Στην ισχύουσα διαδικασία δεν υπολογίζεται ότι η πρόσληψη γυναικών στρατιωτών αποτελεί δύσκολο και ευαίσθητο θέμα με ιδιαίτερες δυναμικές, οι οποίες, εφόσον έχουν παραγνωριστεί, θα οδηγήσουν σε περαιτέρω καθίζηση της Εθνικής Φρουράς. Θα φέρουν πιθανότατα αντιμέτωπες με ανεπαρκείς συνθήκες, αλλά και δυσάρεστες ή και επικίνδυνες καταστάσεις και τις ίδιες τις γυναίκες, οι οποίες ανενδοίαστα θα ριχτούν στις 4 Οκτωβρίου σε νυκτερινές ασκήσεις και σκοπιές. 

• Ο Στρατής Ανδρέας Ευθυμίου (BAhons., MSc., PhD., AFHEA) είναι κοινωνιολόγος με ειδίκευση στον εθνικισμό, τον μιλιταρισμό, την αρρενωπότητα και την ταυτότητα σε μετα-συγκρουσιακές κοινωνίες. Έχει συμβουλεύσει αρκετές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών της Κύπρου και της Βόρειας Ιρλανδίας, για σχετικά θέματα. Ο Δρ. Ευθυμίου ήταν επίσης αξιολογητής χωρών για το πρόγραμμα Άμυνας και Ασφάλειας της Διεθνούς Διαφάνειας. Ήταν επισκεπτης ερευνητής στο Αμυντικό Ερευνητικό Κέντρο, του Πανεπιστήμιου της Λιουμπλιάνα στη Σλοβενία και του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης της Δανίας. Μεταξύ άλλων, είναι μέλος του Κέντρου Έρευνας Συγκρούσεων και Ασφάλειας του Πανεπιστήμιου του Sussex. Σήμερα διδάσκει στο ZurichBusinessSchool στην Ελβετία. Συγγράφει με τον PalgraveMacmillan ένα βιβλίο για τον «Εθνικισμό, τον Μιλιταρισμό και την Αρρενωπότητα στην Κύπρο». Η πιο πρόσφατη θέση πολιτικής που ανέλαβε ήταν του διεθνούς συμβούλου στο SecurityDialogueproject με άμεσο αντίκτυπο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για την Κύπρο στη Γενεύη τον Ιανουάριο του 2017.

ENGLISH TEXT 

Cypriot female soldiers: second-class citizens

By Dr Stratis Andreas Efthymiou* 

The way women are recruited, for the first time, as professional soldiers in the National Guard, raises serious concerns for the future. 50% of newly contracted soldiers are women, who will take up their duties on October 4, 2017. Now, women will also have the right to participate in the competition of contracted soldiers (in Greek: Συμβασιούχων Οπλιτών (ΣΥΟΠ)). This is the first time women are given the opportunity to serve in the National Guard as soldiers, resulting in the recruitment of some 300 professional female soldiers. After this first admission, women will account for 10% of ΣΥΟΠ (Καλατζής, M. 2017). The question that arises is why now and not from the beginning of the hiring process of professional soldiers, that is, for the recruitment of 2016? Does the National Guard regard women not as equal to men, by ranking the female population in a second place? 

Whilst, the concept of equality is undermined, rather than promoted, in the sketchy, based on political interest way of recruitment, the difficult and delicate policy design required by the recruitment of women in the army is not taken into account at the most basic level.  

The recruitment overlooks the problems of women's integration into the armies of the West 

In Europe, countries, have historically had varying policies confining women’s participation in the national armed forces. The issue of attention has been whether women should be allowed to join combatant roles in armed conflicts. Since the First World War most countries have allowed women to participate in some military activities yet only the ones involving no direct aggression with the “enemy”. It is said that France has today the highest proportion of female personnel in Europe (French Ministry of Defense, 2011). Nonetheless, women are still to present day not allowed to join the field combat units or even on the submarines of the French navy (NATO, 2017). Denmark, a country known for its pioneering gender equality had allowed women in the Danish armed forces as early as 1934. Yet, it was only in 1978 that women were allowed to enlist in all areas of the Danish armed forces. Still, combat trials in the eighties focused on exploring the capabilities of women in combat (NATO, 2017B).  

Moreover, the US Army is the most valuable example we can draw on because of the many serious efforts it has made to address the problems that have arisen from the entry of women into the army. The experience of the US Army with both sexes dates for some hundreds of years. The female members of the service were present in the American troops since the War of Independence but acquired their official status only after the Second World War (Planiol A., April 2016). This slow integration process has accelerated over the last forty years. 

Two years ago, in December 2015, Ash Carter, the US Defense Secretary, announced that all military posts would be opened to women without exception. This announcement was preceded by the 2013 official statement declaring the intention to remove all restrictions that have been preventing the full integration of women into the US Armed Forces, including those for combat units.   The integration of females into the US army was a difficult process that brought many problems for both the institution and the women themselves. Some of these difficulties are analyzed below. The lengthy process, therefore, was carried out in successive phases, as efforts were being made to find solutions to the various significant issues of the integration of women. 

   The sudden, therefore, uninterested and rudimentary integration of women into the Cypriot National Guard raises serious concerns, especially since their integration will be taking place in an institution facing many long-term problems. As noted in the Annual Report of the Cyprus Center for Strategic Studies 2017: "The probable recruitment of female soldiers at this stage will further complicate the already problematic situation that has been created" (Cyprus Center for Strategic Studies, 2017).  

Cypriot female soldiers: second-class citizens 

First of all, the deferred anticipation of recruitment should be considered. In a 21st century European country, why were women not recruited from the beginning, like men? If, for example, the two sexes are equal for the Cyprus Ministry of Defense, then, even before announcing last year's job positions, it should have ensured equal opportunities for both sexes. Besides, female noncommissioned officers/commissioned officers have been serving the National Guard for many years, so why are the women soldiers put in second place after the men? 

Of course, the issue of gender equality, in this case, is serious because, on the one hand, it concerns a state institution, on the other, it may mislead public opinion with the current recruitment of women, which is discussed later on. The provision of jobs for female professional soldiers only during the second phase of recruiting for such posts constitutes discrimination against women treated as second-class citizens. The issue here is that historical women have had to face serious issues in becoming integrated into different areas of society, and have more broadly struggled, as they have been treated as the second sex. So why should women be hired now by the Cyprus National Guard now and not from the beginning? 

It is intended for women to cover up the ill-considered contracting policy 

The current process of reducing the military-conscription-time and recruiting professional soldiers does not only not upgrades the National Guard, does not solves its problems but also exacerbates the long-term serious issues (Αριστοτέλους, A. 2017; Efthymiou, S. 2017). It turned out that the policy of the government, in terms of contracting soldiers, is not so attractive to soldiers contracted last year so as to want to stay in the institution. It was wrongly assumed that only 3,000 professional soldiers are needed, whereas in fact more than 6,000 are needed (for further analysis see: Αριστοτέλους, A. 2017· Αριστοτέλους, A. 2016). The reduction of the military service of the National Guard has been made: "without the prior provision of the necessary balancing arrangements in human resources" (Cyprus Center for Strategic Studies, 2017). 

In addition, it is now clear that last year the Ministry of Defense had rushed to announce that there was great interest in the positions of professional soldiers. However, the context in which they are integrated into and the possibility that many, despite the economic crisis, would want to leave once they are confronted with the actual situation of the institution (Efthymiou, S. 2017B) was not taken into consideration. By extension, a significant number of ΣΥΟΠs have resigned.

More specifically, during the first competition, 3,667 men passed the relevant tests. After selecting 3000 of these, about 408 did not accept the position. Of the 667 who were on the waiting list, about 150 remained, as the rest were asked to replace those who did not sign the contracts they were given (Κυπριανού, Ν. 2016; Καλατζής, Μ. 2017A). Due to the contraction of the majority of the waiting list, a new list of candidates was created in view of the renewal of the contracts (Καλατζής, Μ. 2017A), but also to fill the gaps that resulted from the mass resignations that followed. In just a few months of service in February 2017, ΣΥΟΠs formally protested, in a letter to the Minister of Defense and members of the G.E.E.F (in Greek: Γ.Ε.Ε.Φ), about the number of duty-shifts they are required to perform monthly, as well as the inconsistency between the terms of their contracts and the actual working conditions. Specifically, they concluded that: 

"With disappointment, we conclude that the policy of the 3,000 contract soldiers has failed miserably." (Sigmalive, 2017). 

By September 2017, about 600 ΣΥΟΠ had to be recruited to replace those who resigned. Overall, 14% did not accept to sign the contract, while 20% when experienced it’s application immediately resigned. Thus, 34% of the candidates selected by the Ministry of Defense demonstrated, in practice and at the cost of their job, the profound problems that arise from the ill-considered and based on political interest way of recruiting contracted soldiers.  

   Therefore, now, the proclamation of recruiting women in the National Guard comes as a deus ex machina. This year, 600 ΣΥΟΠ will be recruited to fill the gap created, while half of these will be female (Καλατζης, M., 2017). It seems that the recruitment of an equal number of women and men, at a ratio of 50-50, is conducted to give the impression that the policy of ΣΥΟΠ is respectful of gender equality. In fact, however, the ultimate goal of recruiting women as professional soldiers is to cover the cursory policy with which contracted soldiers have been hired, effectively disgracing the value of equality, since women are treated as second-class citizens. 

   However, the dimensions of the issue are broader, as the current process ignores the fact that women's integration has majorly trouble armies around the world, who faced a multitude of problems, many of which remain unresolved to present day. On October 4, the training of female soldiers in the National Guard will begin, which will last 9 weeks as they have no prior military experience. Women during the training will also perform night-time military exercises and night-time guarding, according to the Ministry of Defence (Καλατζής, M., 2017), which is a cause for concern as to what these women will face, because of the inadequate policy as outlined below. 

Issues of integrating women into the army 

The most significant issue concerning the attempt to integrate women into military forces is that historically armies have been a predominantly male institution, from which women are excluded (Cock, 1989; Winslow, D. 2010). Therefore, by accepting women, the institution needs to transform; a process that has presented key issues:  

(1)    The deep discrimination against women in the military workplace (Miller, 1998; Rogan, 1981) is an issue that still afflicts the armies around the world, and many efforts are being made by certain armies to find solutions. 

(2)    The fear of changing the behavior of soldiers in war, who, due to the patriarchal culture, are likely to choose to defend women rather than fight the battle (Parker, K., 2012) has complicated the integration process. The unresolved issue of discrimination against women in the military workplace has not allowed these fears to be addressed. Women are not given the chance to take part in battles, as they are usually assigned limited duties. 

(3)    Assigning limited tasks to women is treating them as second-class soldiers (Carreiras, 2013). This issue has concerned some of the most advanced armies, such as the ones of the United States and United Kingdom (Kamarck K., 2016; Planiol A., 2016; Ellen B., 2014). In 2014, the then Defense Minister of the United Kingdom, Philip Hammond, said, that the women in the British Army, would be able to serve in a battle for the first time. Despite the intention to balance the gender situation in war, criticisms have been made of the ways in which this policy has been implemented (Ellen B., 2014), which testifies to how difficult the situation has so far been for armies that are considered role models. 

(4)    Sexual violence against women by male colleagues has caused a considerable number of rapes, but also internal issues in the army. The American Pentagon announced as back as the 1990s that 64% of women, but only 17% of men have experienced some form of sexual harassment at work, according to a survey of 38,000 soldiers, men and women (Seattletimes, 1990). The solution to the problem in a predominantly patriarchal, male institution is difficult to be found. Indeed, only in 2011, the US Government Accountability Office, following an investigation, criticized the Department of Defense for the fact that only 4 of the 82 members of the service, who reported having been sexually harassed the previous year reported this officially, because they believe their reporting will not be adequately addressed (Cbsnews, 2011).

Additional issues for women in the Cyprus National Guard 

Unfortunately, in the scope of recruiting women in the army, the above-mentioned problems are merely indicative of the current situation around the world. However, in the National Guard, further issues will arise because: 

(1)    In post-war situations, such as that in Cyprus, the army is required to remain particularly operational by exerting greater pressure on the troops' internal dynamics, resulting in exacerbating any internal problems that may be presented. Under these circumstances, the internationally recognized issues that have arisen from the integration of women into the military are not only not likely to be addressed adequately, but will probably be overlooked or concealed. Given, in fact, the pressure being exerted on the political and military leadership of a divided country's army, account must be taken of the increase of operational difficulty for the institution and for the existing pool of employees, by the admission of ΣΥΟΠ, which is now to also include women. 

(2)    In the post-war context, the National Guard was developed as a highly masculine and male-dominated army (Efthymiou, 2016; 2014; 2011), which exposes more intensively the newly entrained women to the dangers and problems of the patriarchal male culture of the army. 

(3)    In the past, the National Guard has inadequately addressed the issue of the integration of female non-commissioned officers/commissioned officers into the National Guard, eventually assigning them secretarial and administrative positions to various offices. The issue of gender discrimination for female officers in the army as a workplace has not been addressed or even discussed seriously, and female soldiers will be enter this institutional establishment.  

(4)    The National Guard has suffered considerable deterioration in recent years. In turn, the demanding process of women's integration into the army will take place in an institution that is eroding. 

(5)    The policy of decreasing the military service time / recruiting professionals was conducted in a highly unprofessional manner (Aristotle, A. 2016; 2016a; 2016b; Efthymiou 2017), resulting in further erosion of the internal structures of the National Guard. This policy now includes the recruitment of female soldiers thus raising concerns about how the multitude of problems that will be presented, will be tackled. 

Concluding thoughts 

The current policy of recruiting female soldiers aims to conceal the imprudent and undiscerning policy with which men were recruited last year, without even making a serious effort first to: 

•  Improve the weak policy of recruiting ΣΥΟΠs.
•  Improve the situation with female non-commissioned officers / commissioned officers.
• Consider the serious problems faced integrating female soldiers into armies elsewhere. 

In conclusion, the use of women as second-class citizens aims to cover the ill-considered contracting policy with which professional soldiers were recruited last year. In the current process, it is not taken into account that the recruitment of female soldiers is a difficult and delicate issue with particular dynamics, which, if overlooked, will lead to a further downfall of the National Guard. The female soldiers will most likely be faced with inadequate conditions, as well as unpleasant and risky situations for themselves, when unconditionally thrown on the 4th of October at night exercises and guard. 

• Stratis Andreas Efthymiou (BA hons., MSc., PhD., AFHEA) is a sociologist with a specialisation on nationalism, militarism, masculinity and identity in post-conflict societies. He has consulted a number of governments, including Cyprus and Northern Ireland, on these issues. Stratis has also been a country-assessor for Transparency International (UK) Defence and Security programme. He has been a Visiting Researcher, at the Defence Research Centre, University of Ljubljana, Slovenia and at the University of Copenhagen, Denmark. Amongst other, he is a member of the Sussex Centre for Conflict and Security Research. Stratis holds a PhD in Sociology from the University of Sussex, England. He is a lecturer at the Zurich Business School, in Switzerland. At the moment, he is writing a book on ‘Nationalism, Militarism and Masculinity in Cyprus’ with Palgrave Macmillan. His last policy work was as an international consultant for the Security Dialogue project with direct impact on the UN Peace negotiations on Cyprus in Geneva January 2017. 

Βιβλιογραφία/References 

Αριστοτέλους, Ά. (2017). Οι πραγματικότητες στην άμυνα και οι δηλώσεις του Προέδρου. Strategy-cy.com. http://strategy-cy.com/ccss/index.php/el/articles-gr/item/344-e-pragmatikotites-stin-amyna-ke-e-diloseis-tou-proedrou [Τελευταία προσπέλαση 7 Σεπτεμβρίου 2017]. 

Αριστοτέλους, A. (2016) Αριστοτέλους: Οι 3.000 ΣΥΟΠ ουδόλως καλύπτουν το κενό στην Ε.Φ. από μειώσεις σε θητεία και ανθρώπινο δυναμικό. http://strategy-cy.com/ccss/index.php/el/articles-gr/item/304-oe-3000-syop-oudolos-kalyptoun-to-keno- stin-ethiniki-froura-apo-miosis-se-thitia-ke-anthropino-dynamiko (Τελευταίαπροσπέλαση 1 Φεβρουαρίου 2017).  

Αριστοτέλους, A. (2016a) Στρατιωτική ΘητείακαιΠραγματικότητες: Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος (MilitaryService: Greece, TurkeyandCyprus). http://strategy-cy.com/ccss/index.php/el/anaysis-gr/item/156-stratiotiki-thitia-ke-pragmatikotites-ellada-tourkia-kypros(Τελευταία προσπέλαση 1 Φεβρουαρίου 2017).  

Αριστοτέλους, A. (2016b) Μείωση της θητείας στην Κύπρο: Επιπτώσεις-Επιλογές. http://strategy-cy.com/ccss/index.php/el/surveys-gr/item/300-meiosi-tis-thitias-stin-kypro- epiptoseis-epiloges(Τελευταία προσπέλαση 1 Φεβρουαρίου 2017).  

Carreiras, H., 2013. Gender and the Military: Women in the Armed Forces of Western Democracies. New York: Routledge.  

Cbsnews.com. (2011). GAO: sexual harassment in the military underreported.  https://www.cbsnews.com/news/gao-sexual-harassment-in-the-military-underreported/[Τελευταία προσπέλαση 25 Αυγούστου. 2017]. 

Cock, J., 1989. Keeping the Fires Burning: Militarisation and the Politics of Gender in South Africa. Review of African Political Economy, 16(45-46): 50–64. 

Cyprus Centre for Strategic Studies (2017). Οι στρατιωτικές δυνάμεις στην Κύπρο 2017/ TheMilitaryForcesinCyprus 2017. Η ετήσια έκθεση του Κυπριακού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών. Cyprus: CyprusCentreforStrategicStudies.  http://strategy-cy.com/ccss/index.php/el/surveys-gr/item/331-oi-stratiotikes-dynameis-stin-kypro-2017-the-military-forces-in-cyprus-2017[Τελευταίαπροσπέλαση 26 Αυγούστου. 2017]. 

Efthymiou, S. 2011. Masculinity and Institutional Identity in South Cyprus – the case I do not forget, Networking Knowledge: Journal of the MeCCSA PGN, 4(1).  

Efthymiou, S. (2014). Nationalism, Militarism and Masculinity in Post 2003 Cyprus. Διδακτ. διατρ. University of Sussex. 

Efthymiou, S. 2016. The development of the ideology of Defence: militarism in Post-war Cyprus. Defence Studies. 16(4): 408-426. 

Efthymiou, S. (2017) The Unprofesional Professionalisation of the Cyprus National Guard. Cyprus: Cyprus Centre for Strategic Studies. http://strategy-cy.com/ccss/index.php/el/articles-gr/item/330-the-unprofessional- professionalisation-of-the-national-guard
 

Efthymiou, S. (2017B). Μείωση θητείας ή κοροϊδία; (in eng. Reduction of Military Service or are they fooling us?). Πολίτηςhttps://www.linkedin.com/in/stratisandreasefthymiou/recent-activity/posts/  

Ellen, B. (2014). Women in the British army fighting on the front line? Wrong move, Mr Hammond. Τhe Guardian.  https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/may/10/women-british-army-fighting-front-line-hammond-combat-sexist[Τελευταίαπροσπέλαση 25 Αυγούστου. 2017]. 

French Ministry of Defense (2011). les-femmes-de-la-defense. [online] Defense.gouv.fr. http://www.defense.gouv.fr/caj/egalite-des-chances/le-plan-au-sein-de-la-defense/les-femmes-de-la-defense/(language)/fre-FR - SearchText=femmes [Accessed 20 Sep. 2017].  

Καλατζής, M. (2017). Μένουν στην Εθνική Φρουρά οι ΣΥΟΠ. Πολίτηςhttp://politis.com.cy/article/menoun-stin-ethniki-froura-i-siop [Τελευταία προσπέλαση 31 Αυγούστου. 2017].  

Καλατζής, Μ. (2017A). Νέοι ΣΥΟΠ από τον Μάιο - Mέχρι τον Απρίλη η αξιολόγηση των αποχωρήσεων. Πολίτηςhttps://politis.com.cy/article/nei-siop-apo-ton-maio---mechri-ton-aprili-i-axiologisi-ton-apochoriseon [Τελευταία προσπέλαση 3 Σεπτεμβρίου. 2017]. 

Kamarck, K. (2016). Women in Combat: Issues for Congress. https://fas.org/sgp/crs/natsec/R42075.pdf[Τελευταίαπροσπέλαση 26 Αυγούστου 2017].  

Κυπριανού, Ν. (2016). Οριστικό «όχι» από 400 οπλίτες - Προσκλητήριο για επιλαχόντες. Archive.philenews.com. http://archive.philenews.com/el-gr/koinonia-eidiseis/160/336955/oristiko-ochi-apo-400-oplites-prosklitirio-gia-epilachontes[Τελευταία προσπέλαση 3 Σεπτεμβρίου. 2017].  

Miller, L. L., 1998. Feminism and the Exclusion of Army Women from Combat. Gender Issues, 16(3): 33–64. 

NATO (2017). NATO/IMS: Committee on Women in the NATO Forces: Denmark. [online] Nato.int. http://www.nato.int/ims/2001/win/denmark.htm[Τελευταίαπροσπέλαση20 Sep. 2017].

NATO B (2017). NATO/IMS: Committee on Women in the NATO Forces: Denmark. [online] Nato.int. http://www.nato.int/ims/2001/win/denmark.htm[Τελευταίαπροσπέλαση 20 Sep. 2017]. 

Parker, K. (2012). Women in combat will put men at greater risk. Washington Post. https://www.washingtonpost.com/opinions/women-in-combat-put-men-at-risk/2015/12/11/f0e00768-a04b-11e5-bce4708fe33e3288_story.html?utm_term=.e36359879d0b

 [Τελευταία προσπέλαση 26 Αυγούστου. 2017]. 

Lieutenant Colonel Planiol A., April 2016, "The integration of women in the US military”, Études de l’IRSEM 43http://www.defense.gouv.fr/content/download/461407/7323556/file/Etude_IRSEM_n43_En.pdf[Τελευταίαπροσπέλαση 26 Αυγούστου. 2017].

Rogan, H., 1981. Mixed Company: Women in the Modern Army. New York: Putnam.

Seattletimes.nwsource.com. (1990). Business | 6% Of Women In The Military Are Pressured For Sexual Favors, Survey Shows | Seattle Times Newspaper.  http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19900912&slug=1092701[Τελευταία προσπέλαση 25 Αυγούστου. 2017]. 

Sigmalive (2017). Επιστολή ΣΥΟΠ προς ΥΠΑΜ: Παράπονα για αριθμό υπηρεσιών | News. Sigmalive.com. http://www.sigmalive.com/news/local/405305/epistoli-syop-pros-ypam-parapona-gia-arithmo-ypiresion [Τελευταία προσπέλαση 3 Σεπτεμβρίου 2017]. 

Winslow, D(2010).Gender and Military Sociology. Stockholm: Swedish National Defence College, Dep. of Leadership and Management. Available at: https://www.fhs.se/Documents/Externwebben/om-fhs/Organisation/ILM/Sociologi och ledarskap/Dokument/Gender and Military Sociology_webb.pdf [Τελευταίαπροσπέλαση 11 Sep. 2017].

.