ENGLISH TEXT AT THE END
Πώς θα αντιδράσει ο Πούτιν στις κυρώσεις των Δυτικών;
Του Δρα Άριστου Αριστοτέλους
Καθώς οι μάχες στην ανατολική Ουκρανία συνεχίζονται, οι νέες κυρώσεις που αποφάσισαν να επιβάλουν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία για την στήριξη των ρωσόφιλων αυτονομιστών θα κάμουν τα πράγματα για τη Μόσχα και όχι μόνο, δυσκολότερα. Το ερώτημα είναι, πώς θα επηρεάσουν τα μέτρα αυτά Ρώσους και Δυτικούς και πώς θα αντιδράσει τώρα ο Πούτιν, ο οποίος αποτελεί στόχο των κυρώσεων αυτών;
Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ
Η εμφάνιση του Βλαδιμίρ Πούτιν στο πολιτικό προσκήνιο στη Ρωσία στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ήταν προϊόν της επικρατούσας αστάθειας στη χώρα, της βαθειάς οικονομικής κρίσης και της διεθνούς «ταπείνωσης» της από τους Αμερικανούς και από τους χειρισμούς του Κρεμλίνου. Τα οικονομικά και η ανυποληψία στην οποία περιήλθε η ρωσική εξωτερική πολιτική στον πόλεμο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας και η αθέτησης της υπόσχεσης της Ουάσιγκτον να μην επεκταθεί στις χώρες του περίγυρου της Ρωσίας οδήγησαν στην πτώση του Μπόρις Γέλτσιν και στη διαδοχή του από τον Πούτιν το 2000.
Η περίοδος που ακολούθησε από την άνοδο του στην εξουσία ήταν πολύ θετική για τον ίδιο και συνέβαλε στην καθιέρωσή του ως ο ισχυρός ανήρ της Μόσχας. Η προέλευση του από την ΚGB– θεσμός σταθερότητας - ήταν στοιχειό που ενίσχυε την εικόνα του αυτή. Η επιτυχία του να δημιουργήσει μια βιώσιμη οικονομία έβγαλαν την χώρα από οικονομικά αδιέξοδα και βελτίωσε το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων. Στο διεθνές πεδίο έθεσε τέρμα στην περίοδο της υποτέλειας και των συμβιβασμών και με ενισχυμένες τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις ακολούθησε μια αποφασιστική πολιτική διασφάλισης των εθνικών συμφερόντων.
Η ρωσική επέμβαση στη Γεωργία το 2008 αποτελούσε βασικά προειδοποίηση προς διάφορες κατευθύνσεις για το τι θα μπορούσε να ακολουθήσει στην Ουκρανία και σε άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, που φλέρταραν με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, θέτοντας σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της Ρωσίας. Ιδιαίτερα η Ουκρανία είναι πολύ σημαντική γεωπολιτικά, γεωοικονομικά και στρατηγικά για τη Μόσχα, αφού αποτελεί χώρο ιστορικά μεγάλων εκστρατειών εναντίον της αλλά και γιατί μέσα από αυτή περνούν οι αγωγοί διοχέτευσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Η ΣΤΑΣΗ ΠΟΥΤΙΝ ΣΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ
Αυτά εξηγούν και την όλη στάση του Πούτιν στο Ουκρανικό. Ο Ρώσος ηγέτης είδε την ανατροπή του σχετικά ρωσόφιλου Ουκρανού Προέδρου Βίκτωρ Γιανούκοβιτς ως έργο της Αμερικανικής ΣΙΑ και δυτικών με απώτερο στόχο να πλήξουν τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η προσάρτηση της Κριμαίας και η στήριξη που παρέχει στους ρωσόφιλους αυτονομιστές είναι η αντίδραση του για να μην τεθεί η χώρα υπό τον πλήρη έλεγχο των δυτικών σε βάρος της ασφάλειας της Ρωσίας ή για να υπάρξει τουλάχιστο ένα ουδέτερο καθεστώς.
Εάν ο Πούτιν αποτύχει στην Ουκρανία παρόμοια θα είναι και η μοίρα άλλων πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Αυτό είναι βασικά το διακύβευμα στον ανταγωνισμό μεταξύ Ρωσίας και Δυτικών. Τα νέα μέτρα των ΗΠΑ και της ΕΕ, που είναι πιο σκληρά από τα προηγούμενα, στοχεύουν να δημιουργήσουν συνθήκες - χωρίς να επηρεάζουν σημαντικά την ευρωπαϊκή οικονομία, ούτε και να κλονίζουν τη ρωσική - όπου ο Πούτιν αναλογιζόμενος το κόστος και τις συνέπειες επιπλέον κυρώσεων θα πεισθεί να αλλάξει πολιτική.
Η σχετικά «πτωχή» ρωσική οικονομία βρισκόταν ήδη σε δύσκολη θέση πριν την ουκρανική κρίση και ο ρυθμός ανάπτυξης της αναμένεται φέτος να είναι μηδέν, ενώ αρκετά κεφάλαια φεύγουν στο εξωτερικό. Τα οικονομικά όμως επισκιάστηκαν από τις εντυπώσεις που δημιούργησε η επιτυχής διεξαγωγή των χειμερινών ολυμπιακών αγώνων και ο ρόλος της Μόσχας στη ματαίωση των αμερικανικών βομβαρδισμών κατά της Συρίας, όπως και ο πατριωτικός ενθουσιασμός από την προσάρτηση της Κριμαίας. Όμως τα νέα μέτρα θα δημιουργήσουν πρόβλημα σε επενδυτές και σε εξεύρεση δανειστών από το εξωτερικό και οι συνέπειες για την οικονομία θα είναι πιο αισθητές.
Από την άλλη θα αρχίσει να γίνεται εμφανές ότι στο πολιτικό και στρατιωτικό πεδίο η εικόνα δεν είναι και τόσο καλή για τη Ρωσία. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες του Κρεμλίνου, η δυτική επιρροή στην Ουκρανία βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα μετά την ανατροπή του Γιανούκοβιτς, για την οποία η ρωσική κυβέρνηση κατηγορείται ότι δεν μπόρεσε να προβλέψει ή να αποτρέψει. Η νέα Ουκρανική κυβέρνηση υπέγραψε συμφωνίες σύνδεσης με την ΕΕ, δέχεται οικονομική βοήθεια από αυτή και γίνεται «προτεκτοράτο» των δυτικών. Αμερικανοί σύμβουλοι και τεχνοκράτες συντονίζουν και κατευθύνουν τις επιχειρήσεις κατά των φιλορώσων αυτονομιστών στις ανατολικές περιοχές, συμβάλλοντας στις πρόσφατες διαδοχικές επιτυχίες των κυβερνητικών δυνάμεων.
ΔΙΛΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ
Τα διλλήματα είναι πολλά, τόσο για τους δυτικούς όσο και για το Πούτιν. Αν εξαιρέσουμε το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης, μέχρι ποιου σημείου είναι διατεθειμένοι η Ουάσιγκτον και ιδίως οι Ευρωπαίοι να φτάσουν όσον αφορά επιπρόσθετα οικονομικά μέτρα κατά της Ρωσίας εάν ο Πούτιν δεν αλλάξει πολιτική; Διάφορα κράτη μέλη της Ένωσης έχουν μεγάλες οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με τη Μόσχα. Γι αυτό όσο περισσότερο εντείνονται οι απαιτήσεις για ακόμη αυστηρότερες οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τόσο περισσότερο θα διχάζονται πολικά τα μέλη της Ε.Ε μεταξύ τους αλλά και με τους Αμερικανούς, αναλόγως του πως επηρεάζονται τα συμφέροντα τους. Από ρωσικής πλευράς, η χειροτέρευση των συνθηκών της ρωσικής οικονομίας ένεκα των κυρώσεων από τη μια και η αποτυχία στον πολιτικό και στρατιωτικό τομέα, από την άλλη, ενδέχεται να θέσουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν σε πολύ πιο δυσχερή θέση με ορατό τον κίνδυνο της απομάκρυνσής του και της αντικατάσταση του από μέλος του περίγυρου του.
Επίσης τα ερωτηματικά επεκτείνονται και στο στρατιωτικό τομέα όσον αφορά το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των επιχειρήσεων. Για το κυβερνητικό στρατόπεδο, μετά τις πρόσφατες διαδοχικές επιτυχίες, τυχόν ευρείας κλίμακας στρατιωτική δράση κατά των ρωσόφιλων αυτονομιστών θα έχει να αντιμετωπίσει τον σκληρό πυρήνα της αντίστασης τους σε κατοικημένες περιοχές αυξάνοντας κατακόρυφα το ανθρώπινο κόστος και τις υλικές ζημιές και για τις δύο πλευρές. Η Ρωσία, παρά τις κυρώσεις των δυτικών και την εκ πρώτης όψεως αποχώρηση των στρατευμάτων της από τα ουκρανορωσικά σύνορα άρχισε και πάλι να συγκεντρώνει δυνάμεις της στην περιοχή, ενώ δεν έπαψε να στηρίζει και να ενισχύει με υλικό τους αντιφρονούντες. Αυτά δεν είναι ένδειξη υποχώρησης αλλά μάλλον πρόθεση περαιτέρω σκλήρυνσης της ρωσικής στάσης, εκτός αν ο Πούτιν τώρα αλλάξει πολιτική. Αλλά, ενόσω δεν βρίσκεται λύση που να ικανοποιεί τις ανάγκες ασφάλειας της, είναι δύσκολο να δει κανείς πώς η Μόσχα, είτε του Πούτιν, είτε κάποιου διαδόχου του, θα μπορέσει να δεχτεί να συμβιβαστεί με την ύπαρξη μιας Ουκρανίας υπό δυτικό έλεγχο και επιρροή, που θα θέτει τη Ρωσία υπό διαρκή απειλή. Η αντίδραση του Πούτιν στις νέες κυρώσεις των δυτικών θα είναι αρκετά ενδεικτική της περαιτέρω πορείας του ιδίου και ασφαλώς του Ουκρανικού.
ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
30.07.2014
ENGLISH TEXT
What Putin's reaction to Western sanctions will be?
By Dr Aristos Aristotelous
The new sanctions to be imposed by U.S. and EU to Russia are expected to make things harder for Moscow and not only. The question raised is, how will these measures effect Russians and Westerners and how Putin, who is the main target of those sanctions, will react?
The emergence of Vladimir Putin in the political scene in Moscow in the late 1990s was a product of the prevailing instability in Russia, the deep economic crisis and the international "humiliation" the country suffered from the Americans and the mishandlings of Kremlin. The period that followed his rise to power, both economically, and politically, was very positive for him and contributed to his establishment as the strong man of Russia.
In the international field, he ended the period of servitude and compromises to the West and strengthened the Russian armed forces. His intervention in Georgia in 2008 was a warning to Ukraine and other former Soviet republics, which flirted with the U.S. and NATO, endangering the national security of Russia.
These explain Putin’s attitude in Ukraine. The Russian leader saw the overthrow of Ukrainian President Viktor Yanukovych as the works of the CIA and Western governments aiming to destroy his country. The annexation of the Crimea and the support he provides to pro- Russian separatists is his reaction to Western efforts to place Ukraine under their control at the expense of the security of Russia.
The new U.S. – EU sanctions, which are harder than before, aim to create conditions where Putin’s costs and their consequences will persuade him to change course. The economy of Russia was already in difficulties prior to the Ukrainian crisis, and the country’s growth rate this year is expected to be zero. Capital is flying out of the country, and the new measures would pose a problem in finding investors and borrowing.
Politically the situation is not so good for Russia either. It contrasts to the declarations and expectations of Kremlin. The new government of Ukraine became a "protectorate" of the West. Also, in the military field the government troops had consecutive successes against the pro-Russian separatists. Thus, the deterioration of the Russian economy and the prevailing situation in the political and military fields may put Vladimir Putin into a much more uncomfortable position with visible risks including his removal.
The dilemmas are numerous for the western powers too. Military engagement is out of the question. Also, several EU Member States have enormous commercial and financial ties with Moscow. Therefore, the more increasing demands for stringent economic sanctions against Russia are put forward, the more will the EU members be divided among themselves, and the Americans since the sanctions would affect their interests directly.
The questions extend to the military sector. For the government side, after its recent successes, any further large-scale military action against the pro-Russia separatist will meet the hard core of their resistance in residential areas. Such a development is not easy to confront, and can lead to stalemate in the conflict. Operations under such conditions would dramatically increase the human cost and material damages for both sides.
Russia, despite the initial Western sanctions and the prima facie withdrawal of its troops from the Russia – Ukraine border, began again to gather forces in the region, and has continued to support and strengthen the pro-Russian resistance. Of course, these are not signs of Moscow's retreat but the opposite - unless Putin now change his mind. But, unless there is a solution that meets her security needs, it is difficult to see how Moscow - either Putin or a successor - will be able to come to terms with the existence of Ukraine under Western control and influence that sets Russia under constant threat.
