ENGLISH TEXT AT THE END
Περίληψη
Υπήρξε πραγματικά πρόοδος στην Τουρκία στο θέμα της δημοκρατικοποίησης και σε ό,τι αφορά την πορεία ένταξης της στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) σε όλο αυτό το διάστημα της διακυβέρνησης του ισλαμικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΚΔΑ) του Tαγίπ Ερντογάν; Σ’ αυτό το ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει το παρόν άρθρο του καθηγητή PaulKubiceck, o οποίος βασικά επισημαίνει ότι παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί στους τομείς αυτούς , εντούτοις η δημοκρατία στη χώρα υποφέρει και η προοπτική ένταξης στην ΕΕ είναι ακόμη πάρα πολύ μακριά. Ο Δρ Κubuceck, παραθέτει επίσης στο άρθρο του, που ακολουθεί, σημαντικά στοιχεία προόδου που επισημαίνουν άλλοι ενδιαφερόμενοι.
Το Άρθρο
Του Paul Kubicek, Ph.D*
Πριν από μια δεκαετία, όταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ανήλθε στην εξουσία, ήταν μεγάλες οι ελπίδες ανάμεσα σε αρκετές πλευρές ότι αυτό αποτελούσε την αυγή μιας "νέας" Τουρκίας. Ενώ το κόμμα ΚΔΑ είχε ισλαμικές ρίζες και δεν το εμπιστεύονταν πολλοί από το κοσμικό κατεστημένο, οι ηγέτες του καυχιόντουσαν ότι το κόμμα υποστήριζε τη "συντηρητική δημοκρατία", συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης υπέρ των οικουμενικών αξιών της ελευθερίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το ΚΔΑ ήταν αναμφισβήτητα το πιο φιλοευρωπαϊκό κόμμα από όλα τα τουρκικά πολιτικά κόμματα, με τον Πρωθυπουργό ReceptTayyipErdoğan να διακηρύττει ότι η Τουρκία θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις για να πληροί τα κριτήρια της ΕΕ και με στόχο να κάνουν τις ευρωπαϊκές αξίες "αξίες της Άγκυρας".
Πολλά έχουν συμβεί κατά την τελευταία δεκαετία, αλλά… είναι δύσκολο να είναι κανείς αισιόδοξος, είτε για την εγκατάσταση της φιλελεύθερης δημοκρατίας στην Τουρκία, ή , ειδικότερα, για την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία δεν έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο. Έχει . Σε ορισμένες περιπτώσεις η χώρα έχει προχωρήσει πέραν του τι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς τη δεκαετία του 1990, πριν από την άνοδο του ΚΔΑ και την επιβολή των προϋποθέσεων (conditionality) της ΕΕ. Ωστόσο, νέες προκλήσεις και προβλήματα είχαν προκύψει, καθιστώντας όσο ποτέ άλλοτε ουτοπία τους στόχους της εδραίωσης μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας και την ένταξη στην ΕΕ.
Το παρόν σύντομο σχόλιο υποδεικνύει ότι οι "στόχοι" τόσο για τη δημοκρατία όσο και για την ΕΕ έχουν μετακινηθεί έτσι ώστε, σε σχέση με τους στόχους εκείνων που υποστηρίζουν τις δημοκρατικές ελευθερίες και τον εξευρωπαϊσμό, η πρόοδος στην Τουρκία να θεωρείται μάλλον μέτρια. Θέτοντας το κάπως διαφορετικά, η τουρκική ένταξη στην ΕΕ ήταν (το 2002) και είναι (σήμερα ) μια μακροπρόθεσμη και αβέβαιη προοπτική και, ιδίως τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει πάψει πια στην πορεία της προς τη δημοκρατία.
Θετικές εξελίξεις κατά τη διακυβέρνηση του ΚΔΑ
Θα ήταν άδικο να απεικονίσει κανείς τις εξελίξεις κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΚΔΑ υπό το φως μιας εξολοκλήρου αρνητικής προσέγγισης. Σύμφωνα με τον Ιhsan Dağı , το Κόμμα ΔΑ χρησιμοποίησε τη γλώσσα της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως "παρεκβατική ασπίδα" και κινητοποίησε τη λαϊκή υποστήριξη και συνεργάστηκε με διάφορες ομάδες στην τουρκική κοινωνία για να ενισχύσει τη δημοκρατική της νομιμότητα . Αυτό δεν ήταν ωστόσο απλώς ρητορική. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του (2002-2007), το ΚΔΑ είχε επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν από την προηγούμενη κυβέρνηση, περνώντας τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και τα πακέτα εναρμόνισης της ΕΕ που κάλυπταν θέματα όπως η ελευθερία της έκφρασης και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων ( π.χ. των Κούρδων ), καθώς και τα προνόμια των στρατιωτικών. Η τουρκική κοινωνία των πολιτών έγινε πιο ενεργή.
Η κυβέρνηση του ΚΔΑ αντιμετώπισε σημαντικές αντιδράσεις, αλλά το κόμμα - και η ίδια η Τουρκία – απέφυγαν μια μεγάλη κρίση το 2008, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο αρνήθηκε να θέσει εκτός νόμου το κόμμα αυτό, όπως είχε γίνει με μερικά από τα ισλαμικής προέλευσης κόμματα προηγουμένως. Οι Συνταγματικές μεταρρυθμίσεις , καθώς και οι δικαστικές υποθέσεις Εrgenekon και Balyoz έχουν αποδυναμώσει τη δύναμη του "βαθέως κράτους" και έχουν απομακρύνει την απειλή ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος.
Το ΚΔΑ επανεξελέγη το 2007 και το 2011 , κερδίζοντας περισσότερες ψήφους σε κάθε εκλογή και υποβάλλοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τα δημοκρατικά του διαπιστευτήρια. Μεταξύ των στόχων του κόμματος, μετά την εκλογή του το 2011, ήταν η υιοθέτηση ενός εντελώς νέου συντάγματος, που υποσχόταν ότι θα δημιουργούσε μια «ανεπτυγμένη δημοκρατία».
Οι αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν επίσης η «χρυσή εποχή» των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ , καθώς η ΕΕ έθετε προϋποθέσεις – στην προοπτική ένταξης – για να ενθαρρύνει την εγχώρια πολιτική μεταρρύθμιση. Από την πλευρά του, το ΚΔΑ δεσμεύτηκε για τη θέσπιση μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες . Σύμφωνα με τον Ziya Onis, εάν κάποιος προηγουμένως ήταν μάρτυρας του "φαύλου κύκλου καθυστερημένων μεταρρυθμίσεων και της αργής προόδου προς την πλήρη ένταξη», θα διαπίστωνε ότι η πίεση της ΕΕ βοήθησε να δημιουργηθεί ένας «ενάρετος κύκλος" που ευνοεί ευρείας έκτασης μεταρρύθμιση . Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα ήταν, κατά την άποψή του, "αδιανόητες στην απουσία ισχυρών κινήτρων και πιέσεων από την ΕΕ". Ο Guenther Verheugen, τότε Επίτροπος της ΕΕ για τη Διεύρυνση, επαίνεσε την κυβέρνηση του ΚΔΑ και υποστήριξε ότι "το πέρασμα των μεταρρυθμίσεων μέσω [ του τουρκικού ] κοινοβουλίου αποδεικνύει την ισχυρή αποφασιστικότητα της τουρκικής κυβέρνησης να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της ένταξης στην ΕΕ". Μέχρι το 2005, η Τουρκία είχε σημειώσει επαρκή πρόοδο που επέτρεπαν στις ενταξιακές συνομιλίες να αρχίσουν. O Ιhsan Dağı συμπεραίνει ότι το ΚΔΑ είχε "παίξει ένα ιστορικά σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της δημοκρατίας στην Τουρκία και στην ένταξη στην ΕΕ".
* Ο Paul Kubicek είναικαθηγητήςστοΤμήμαΠολιτικώνΕπιστημώνστοOakland University όπουδιδάσκειComparative Politics, Russian Politics, European Politics και Middle Eastern Politics. ΔίδαξεεπίσηςInternational Relations and Comparative Politics στο Koc University στηνΚωνσταντινούπολη.
The article in English
DEmocratization and TURKEY- EU relations under erdogan
By Paul Kubicek*
Over a decade ago, when the AK Party (Adalet ve Kalkınma Partisi [Justice and Development Party]) came to power in Turkey, hopes were high in many quarters that this was the dawn of a “new” Turkey. While the AK Party had Islamist roots and was distrusted by many in the secular establishment, its leaders boasted that the AK Party stood for “conservative democracy,” including a commitment to universal values of freedom. In the early 2000s, the AK Party was also arguably the most pro-European Union (EU) of all Turkish political parties, with Prime Minister Recep Tayyip Erdoğan proclaiming that Turkey would continue with reforms to meet EU criteria and aimed to make Europe’s values “Ankara’s values.”
Much has happened in the past decade, but in 2013 it is still difficult to be sanguine about either the establishment of liberal democracy in Turkey, or, in particular, the country’s EU bid. This is not to say that Turkey has not made considerable progress. It has. In some ways, the country has come further than was imaginable in the 1990s prior to the rise of the AK Party and the imposition of EU conditionality.
However, new challenges and problems have emerged, making the goals of consolidating a liberal democracy and joining the EU as elusive as ever. This brief commentary will suggest that the “goalposts” for both democracy and the EU have moved so that, relative to the objectives of those supporting democratic freedoms and Europeanization, progress in Turkey has been rather modest. Put somewhat differently, Turkish EU membership was (in 2002) and is (today) a long-term and uncertain prospect and, particularly in recent years, Turkey has regressed on its path toward democracy.
Positive Developments under the AK Party
It would be unfair to portray developments under the AK Party in a wholly negative light. In the words of Ihsan Dağı, the AK Party embraced the language of democracy and human rights as a “discursive shield,” and mobilized popular support and worked with various groups in Turkish society to bolster its democratic legitimacy. This was not, however, merely rhetoric. Particularly during its first term (2002-2007), the AK Party accelerated reforms that were initiated under the previous government, passing constitutional reforms and EU harmonization packages covering issues such as freedom of expression and assembly, minority (e.g. Kurdish) rights, and the prerogatives of the military. Turkish civil society became more active. The AK Party government did face significant opposition, but the party – and Turkey itself – avoided a major crisis in 2008 when the Constitutional Court refused to ban the party, as had been done with some of its Islamic-oriented predecessors. Constitutional reforms as well as the Ergenekon and Balyoz court cases have weakened the power of the “deep state” and removed the threat of a military coup. The AK Party was re-elected in 2007 and 2011, gaining more votes in each election and thereby re-enforcing its democratic credentials. Among the party’s objectives after its election in 2011 was the adoption of an entirely new constitution, one that it promised would create an “advanced democracy.”
The early 2000s were also the “golden age” of Turkish-EU relations, as the EU employed conditionality—holding out the prospect of eventual membership—to encourage domestic political reform. For its part, the AK Party committed itself to adopting reforms in order to launch accession talks. According to Ziya Öniş, if one previously witnessed a “vicious circle of delayed reforms and slow progress toward full membership”, EU pressure helped foster a “virtuous circle” conducive to wide-ranging reform. These reforms were, in his view, “inconceivable in the absence of powerful incentives and pressures from the EU.” Guenther Verheugen, then the EU’s Commissioner for Enlargement, praised the AK Party government and asserted that “the passage of reforms through [the Turkish] parliament show[ed] the strong determination of the Turkish government to get in shape for EU membership.” By 2005, Turkey had made sufficient progress to allow accession talks to begin. Ihsan Dağı surmised that the AK Party had “played a historically important role in consolidating democracy in Turkey and in integrating Turkey into the EU.”
*Paul Kubicek, Ph.D., is a professor in the Department of Political Science at Oakland University
