Αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου Ρωσίας - ΗΠΑ;
Μπορεί να είναι πολύ νωρίς να λεχθεί ότι επιστρέφουμε στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου αλλά η πορεία των σχέσεων Ρωσίας – Ηνωμένων Πολιτειών και ίσως ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών φαίνεται ότι εισέρχεται σε μια δύσκολη φάση, την οποία θα πρέπει να παρακολουθούν στενά οι Βρυξέλλες και βέβαια η κυπριακή διπλωματία - με επιπτώσεις στην Ευρώπη, στις διεθνείς σχέσεις, την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλεια (ΚΕΠΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και την Κύπρο.
Οι ενέργειες των Αμερικανών μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, στην προσπάθεια τους να εκμεταλλευτούν προς όφελος τους την πλεονεκτική τους θέση στο μονοπολικό σύστημα που προέκυψε με την κατάρρευση του αντίπαλου δέους - της Σοβιετικής Ένωσης – έχουν προκαλέσει συσωρευτικά τις αντιδράσεις της Μόσχας, της μόνης δύναμης που μπορεί ακόμη με το πυρηνικό της οπλοστάσιο να εξαφανίσει τις ΗΠΑ από προσώπου της γης. Με μεγάλη καχυποψία έβλεπαν οι Ρώσοι από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 τις ενέργειες των ΗΠΑ να διευρύνουν το ΝΑΤΟ με διάφορα προσχήματα και ρυθμίσεις ( π.χ Συνεταιρισμός για τη Ειρήνη) προς τις ανατολικές χώρες της Ευρώπης, πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, πλησιάζοντας τα σύνορα τους ή δημιουργώντας άλλες συμμαχίες και συνεργασίες που βασικά περικύκλωνα στρατιωτικά τη Ρωσική Ομοσπονδία. Ας σημειωθεί ότι η απόφαση της Μόσχας πριν μερικά χρόνια να αδρανοποιήσει τη συμμετοχή της στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη αποτελούσε ρωσική αντίδραση στις εξελίξεις αυτές.
Όμως για τους Ρώσους το ποτήρι ξεχείλισε με την πρόσφατη απόφαση των ΗΠΑ να προχωρήσουν στην εγκατάσταση συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας σε ευρωπαϊκές χώρες πρώην σοσιαλιστικές δημοκρατίες, πράγμα που το Κρεμλίνο εκλαμβάνει ως σοβαρή πρόκληση εναντίον της Ρωσίας. Η ρωσική κυβέρνηση απορρίπτει τον αμερικανικό ισχυρισμό ότι η Αντιπυραυλική Ασπίδα που προτίθενται να εγκαταστήσουν έχει σκοπό να αποκρούσει πυραυλική επίθεση από αποσαρθρωθέντα κράτη, το Ιράν, τη Βόρειο Κορέα κ.λπ - που εν πάση περιπτώσει δεν διαθέτουν τέτοιες ικανότητες - και υποδεικνύει ότι πραγματικός σκοπός τους είναι να ουδετεροποιήσουν την πυρηνική «αποτρεπτική απειλή», όπως την αποκαλούν, που μπορεί η Μόσχα να προβάλει σε όσους τρέφουν επιθετικές φιλοδοξίες εναντίον της χώρας και των συμφερόντων της.
Αυτό εξηγεί και το λόγο γιατί η πρόσκληση της Ουάσιγκτον προς τη Μόσχα για να συνεργαστούν και να μοιραστούν την τεχνολογία της εγκατάστασης της Αντιπυραυλικής Ασπίδας είχε απορριφθεί από τους Ρώσους. Ήταν μια λογική ρωσική αντίδραση γιατί βασικά ήταν σαν να τους προσκαλούσαν να ανοίξουν τον τάφο τους με τα ίδια τους τα χέρια. Εξηγεί επίσης μια σειρά άλλων ενεργειών και αποφάσεων των Ρώσων που σχετίζονται άμεσα με την αμερικανική ηγεμονική συμπεριφορά αλλά και με τη στάση ορισμένων κύκλων της Ε.Ε. ή και πρώην σοσιαλιστικών δημοκρατιών που για ιστορικούς λόγους έχουν κάποιες φοβίες από την κατεύθυνση της Ρωσίας και επιδεικνύουν μια λιγότερο φιλική συμπεριφορά απέναντι στους Ρώσους. Η απειλή του Προέδρου Πούτιν μέσα από το τελευταίο διάγγελμα του προς το έθνος ότι θα αποσυρθεί από τη Συνθήκη των Συμβατικών Δυνάμεων της Ευρώπης και η προχθεσινή ανακοίνωση ότι η Ρωσία θα ασκήσει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας στο θέμα της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου, περιπλέκουν μεν τα θέματα ασφάλειας στον ευρωπαϊκό χώρο και ηλεκτρίζουν την ατμόσφαιρα, αλλά αυτό είναι καθαρά αποτέλεσμα της στάσης των ΗΠΑ και ορισμένων δυτικών απέναντι στη ρωσική αρκούδα.
Ανησυχητικό βέβαια είναι το γεγονός ότι αυτή η κατάσταση σχέσεων που διαμορφώνεται είναι πολύ δύσκολο πια να ελεγχθεί και ότι θα έχει άμεσες επιδράσεις στην ασφάλεια στην Ευρώπη αλλά και στον εξελισσόμενο ανταγωνισμό Ρωσίας – ΗΠΑ σε άλλες περιοχές του πλανήτη και ασφαλώς στη Μέση Ανατολή. Και το χειρότερο είναι ότι η επιδεινούμενη ατμόσφαιρα δεν είναι προϊόν τακτικών χειρισμών, ή θέμα προσωπικού στιλ των πολιτικών ή εκλογικών σκοπιμοτήτων αλλά των στρατηγικών αντιλήψεων και πεποιθήσεων των αντιπάλων πλευρών.
Έτσι η Ευρώπη θα βρεθεί και πάλι ανάμεσα στην αντιπαράθεση Ρωσίας – Ηνωμένων Πολιτειών και θα υποστεί τις περισσότερες επιπτώσεις από τον ανταγωνισμό αυτό. Θα επηρεαστεί άμεσα η Ε.Ε και η ΚΕΠΠΑ. Η Ένωση, είτε θα παραπαίει μη παίρνοντας θέση, είτε θα είναι υποχρεωμένη σε κάποια ζητήματα να τοποθετηθεί αρνητικά ή θετικά- υπέρ ή εναντίον της μιας ή της άλλης πλευράς - είτε τα μέλη της θα τοποθετούνται κατά βούληση όπως τους συμφέρει. Οι πρώτες άμεσες επιδράσεις της κατάστασης αυτή θα γίνουν σύντομα αισθητές με αφορμή το θέμα του Κοσσόβου όπου οι εξελίξεις προβλέπονται πλέον επικίνδυνες και όπου περιπλέκονται σε μεγάλο βαθμό οι σχεδιασμοί της Ε.Ε., καθώς και η αποστολή και ο ρόλος των ειρηνευτικών δυνάμεων στην περιοχή.
Η Κύπρος ως μέλος της Ένωση με δηλωμένη την πρόθεση της να συνεισφέρει στρατιωτικά σε αποστολές της Ένωσης ή με τις διευκολύνσεις που συμφώνησε να παραχωρεί στις ΗΠΑ για αόριστο χρονικό διάστημα η προηγούμενη διακυβέρνηση, δεν αποκλείεται να βρεθεί και αυτή ενώπιον διλημμάτων.
Άριστος Αριστοτέλους
14.05.2007
ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
